Sous le ciel de Paris

Ενας λαός που σέβεται τον εαυτό του, δεν θα ασχολούνταν με την Κάρλα Μπρούνι και τον Νικολά Σαρκοζί αφήνοντας τα χειρόγραφα των ποιητών του να βγαίνουν σε δημοπρασία. Οπως καταλάβατε, δεν μας φωτογραφίζω αυτή τη φορά, αλλά αναφέρομαι στους Γάλλους των οποίων το αυτάκι δεν ίδρωσε καθόλου. Επομένως, μάλλον δεν σκέφτονται να βγουν από την αποχαύνωση και να διεκδικήσουν ένα θρυλικό χειρόγραφο, το οποίο δημοπρατείται από τους Σόθμπι'ς στο Παρίσι.
Είναι το χειρόγραφο από τα «Μανιφέστα του Σουρεαλισμού» και μαζί το «Poisson Soluble» του Αντρέ Μπρετόν. Μέχρι πριν από τέσσερα χρόνια, το παρισινό διαμέρισμα του ποιητή και Πάπα του Σουρεαλισμού ήταν ακέραιο, όπως το είχε αφήσει. Ακόμα και οι πίνακες του Ρενέ Μαγκρίτ και του Χουάν Μιρό ήταν στη θέση τους. Οι κληρονόμοι της πρώτης συζύγου του, αποφάσισαν να το διαλύσουν, πουλώντας τα πάντα κομμάτι- κομμάτι. Τότε, είχε ξεσηκωθεί θύελλα αντιδράσεων από τους πνευματικούς ανθρώπους της χώρας, που ζητούσαν να μετατραπεί το διαμέρισμα σε μουσείο. Απέτυχαν. Σήμερα, ουδείς διανοείται να κάνει έστω αυτό.
Το χειρόγραφο εκτίθεται τώρα (και μέχρι τις 4 Φεβρουαρίου) στο Λονδίνο, θα δημοπρατηθεί όμως στο Παρίσι- για ευνόητους λόγους. Και είναι πραγματικά να απορεί κανείς που άνθρωποι με ανάστημα σαν του Τζακ Λανγκ δεν έχουν ζητήσει να περιέλθει αυτό το εξαιρετικά σημαντικό χειρόγραφο, αντίγραφο του οποίου δεν υπάρχει, στη Γαλλική Δημοκρατία. Προφανώς η Μαριάννα δεν ενδιαφέρεται πια για ποιητές- καθώς το σύνθημα «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα» έχει μετατραπεί σε «Ελευθερία, Ισότητα, Χαβιάρι» (και μη με διαψεύσει κανείς. Το έχω δει με τα μάτια μου σε διαφήμιση καταστήματος, στο μετρό του Παρισιού. Τη βρήκα έξυπνη τότε, αλλά αν το καλοσκεφτεί κανείς...)
Επειδή λοιπόν όλα έχουν μια τιμή στις μέρες μας, τα Μανιφέστα εκτιμάται ότι θα φτάσουν σε μισό εκατομμύριο ευρώ, ενώ η ποιητική συλλογή που δεν έχει μεταφραστεί στην Ελλάδα, και αποτελεί υπόδειγμα αυτόματης γραφής, αναμένεται να πιάσει περί τα 80.000 ευρώ ανά τμήμα (μη ρωτήσετε τι σημαίνει αυτό, δεν έχω δει το χειρόγραφο για να ξέρω. Από τον Γκάρντιαν ενημερώθηκα. Ετσι, αντί να βρίσκονται στα εθνικά λογοτεχνικά αρχεία της Γαλλίας, προσβάσιμα στους μελετητές, ένας θεός ξέρει πού θα πάνε και ποιος θα μπορεί να τα δει- αν θα μπορεί και κανένας.
Κι όμως τα Μανιφέστα είναι, στην πραγματικότητα, το πλέον θεμελιώδες κείμενο για το κίνημα. Στην αρχή γράφτηκαν ως πρόλογος στη συλλογή. Κατόπιν μεγάλωσαν, αυτονομήθηκαν, και, κατ' ουσίαν έβαλαν τάξη στο χάος: όρισαν τον σουρεαλισμό, ο οποίος είχε γεννηθεί λίγα χρόνια πριν από τον Απολιναίρ, αλλά ως όρος, όχι ως κίνημα. Ο σουρεαλισμός (γνωστός στην Ελλάδα και ως υπερρεαλισμός) βρήκε έτσι τον κατεξοχήν θεωρητικό του και η τέχνη οφελήθηκε πολλαπλώς. Αυτά, από το 1919- 1922 οπότε και σημειώνονται οι πρώτες διεργασίες έως το 1968 οπότε και το κίνημα σβήνει- ίσως δεν είναι τυχαίο πως εκείνη τη χρονιά πεθαίνει και ο Μπρετόν, αλλά γεννιέται και ο Μάης του '68.
Η Ομορφιά, ή θα είναι συγκλονιστική ή δεν θα υπάρχει έγραφε ο Μπρετόν στη «Νατζά» (το βιβλίο έχει αποδοθεί και ως Νάντια και η φράση έχει πολλές ερμηνείες, έτσι την πρωτοδιάβασα όμως στην εφηβεία μου, σε μια μετάφραση της εποχής και έτσι έχει αποτυπωθεί στο μυαλό μου). Μήπως φτάνουμε στην Εποχή που θα συμβεί το δεύτερο;