«Η γυναίκα που πετάει» του Μένη Κουμανταρέα

Ενα βιβλίο δεν μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή- λένε. Ακόμη κι αν είναι έτσι, (γιατί φορές- φορές αμφιβάλλω) μπορεί να αλλάξει πολλά σημεία και στοιχεία της ζωής σου. Ας πούμε, «Η γυναίκα που πετάει» του Μένη Κουμανταρέα, με το που εμφανίστηκε άλλαξε άρδην τις λίστες με τα «Ευπώλητα» στέλνοντας, μαζί με κάποιες άλλες νέες εκδόσεις, κάποια εξωτικά παπαγαλάκια της λογοτεχνίας σπίτια τους- όπου και ελπίζω να μείνουν. Α, ναι. Ενα βιβλίο μπορεί να είναι άριστο και να μην είναι στα ευπώλητα. Οπως και το αντίθετο, όμως.
Εν πάση περιπτώσει, στο προκείμενο. Στο νέο βιβλίο ενός παλιού και καλού συγγραφέα. Ο παλιός ήταν αλλιώς, λέει ο Βιβλιοφάγος. Θα το συμμεριστώ. Ευτυχώς που ήταν αλλιώς, θα πω μάλιστα. Διότι έτσι το κάθε νέο βιβλίο του (και τους, των παλιών,) ήταν και είναι γεγονός.
«Η γυναίκα που πετάει». Αυτοβιογραφία και επινόηση, όλα δουλεμένα με τη μαστοριά του άριστου τεχνίτη. Χλωμά πρόσωπα του παρελθόντος, αρχοντικοί άνθρωποι, με τις ευαισθησίες και τις σκληρότητές τους, θύτες και θύματα- όλα τυλιγμένα στην αχλύ του μύθου. Πρόσωπα του παρόντος, σύγχρονα, συναντούν τον συγγραφέα και τον γοητεύουν με τις ζωές τους, ή μάλλον με μέρη από αυτές. Η Αθήνα, των περασμένων δεκαετιών, η Κυψέλη, η πλατεία Βικτωρίας, με χρώματα απαλά, «με μουσικές εξαίσιες, με φωνές». Και όλα να έχουν άρωμα, ταυτότητα, ομορφιά, εσωτερική ή εξωτερική αδιάφορο.
Βυθιζόμουν στις σελίδες με την τόσο γνώριμη ατμόσφαιρα, αυτή μιας λογοτεχνίας που επιμένει στις αρετές τις οποίες διδάχτηκε και στις άλλες, τις οποίες κόμισε και αισθανόμουν ασφάλεια. Ενιωθα να έχει νόημα η λογοτεχνία, που τόσες φορές επιχειρήθηκε να ευτελιστεί, να ξεπέσει. Την έβλεπα χωρίς φανφάρες και τυμπανοκρουσίες, να περπατά στον κεντρικό δρόμο της Μικρής μας Πόλης, σεμνή, ανιδιοτελής και σοβαρή, όπως πρέπει να είναι. Και συγκινήθηκα. Οχι ως άνθρωπος, ως αναγνώστρια. Με αισθητική συγκίνηση.
Πρόκειται για ένα βιβλίο θαυμάσιο- με τα δικά του, βεβαίως, τρωτά σημεία. Τα κείμενα με το αυτοβιογραφικό υπόβαθρο είναι μακράν καλύτερα και μεστότερα των υπολοίπων (τα οποία σε μερικά σημεία θα μπορούσαν να ήταν και μικρότερα) με αποκορύφωμα την ίδια την ομότιτλη ιστορία. Η γιαγιά Αγγελική θα ήταν πανάξια ηρωίδα ενός μυθιστορήματος από τον εγγονό. Δεν είχε τις δυνάμεις; Δεν είχε τη δύναμη; Δεν θέλησε; Ο,τι και να είναι, το «αίμα» των ηρώων του κυκλοφορεί στις σελίδες της Γυναίκας που πετάει και τις κρατά θερμές.
Μονάχα μια προσωπική παρατήρηση, την οποία, ομολογώ, κάνω γιατί κάτι μέσα μου (και όχι αυτό στο οποίο θα σταθώ) «κλώτσησε» στο πρώτο διήγημα, τα Χιόνια του Δεκέμβρη. Ο μικρός πρωταγωνιστής είναι απίθανο να γνώριζε πως ο Γιάννης Ρίτσος συνεργαζόταν με τον Ριζοσπάστη, διότι μία και μοναδική φορά ο ποιητής υπέγραψε χωρίς ψευδώνυμο, κατά τη δημοσίευση τριών ασμάτων του Επιταφίου, τον Μάιο του 1936 οπότε και ο νεαρός μάλλον δεν ήξερε ούτε γραφή, ούτε ανάγνωση.
Η εικονογράφηση του Χρόνη Μπότσογλου εξαιρετική.

Εκδόσεις Κέδρος.