Αφαίμαξη στον κουμπαρά των παιδιών

Νοέλ Μπάξερ
Ένα ακόμη κείμενό της για την ανεργία.
Κανένας γονιός δεν είναι υπερήφανος όταν βάζει χέρι στον κουμπαρά των παιδιών. Πόσο μάλλον αν τον πιάσει το παιδί στα πράσα, με το χέρι μέσα στο γουρουνάκι.

Αν είστε άνεργος γονιός, περιμένετε. Θα έρθει η ώρα που θα συμβεί και στο γουρουνάκι-κουμπαρά του δικού σας παιδιού. Είναι καλό να γνωρίζετε, λοιπόν, ότι η κατάλληλη ώρα για αφαιμάξεις είναι όταν ο γουρουνοφύλακας λείπει στο σχολείο.

Ο τρόπος της αφαίμαξης συνιστάται να είναι μικρές δόσεις που δεν θα επηρεάσουν το βάρος του ζώου, με την ελπίδα ότι θα περάσουν απαρατήρητες. Εάν το παιδάκι σας είναι μικρό κι απονήρευτο, μια άλλη αποτελεσματική γονική συμπεριφορά είναι να κάνετε τη χορταστική σας αφαίμαξη αντικαθιστώντας στον κουμπαρά μεγάλα κέρματα με πιο μικρής αξίας για μπούγιο. Στα μικρά παιδιά το σύνολο του περιεχομένου του κουμπαρά ισούται με το μέγεθος της έντασης του κουδουνίσματός του, στοιχειώδη μαθηματικά που αν ίσχυαν και στον χασάπη της γειτονιάς σας δεν θα είχατε προβεί στον έκτακτο δανεισμό.

«Γίνεται για το καλό του παιδιού». Αυτό αν λέτε στον εαυτό σας, το γουρουνάκι την έχει άσχημα. Προτιμήστε να χρησιμοποιήσετε τα χρήματα αυτά για έξοδα του παιδιού. Θα σας κάνει να αισθανθείτε καλύτερα, τουλάχιστον λιγότερο άσχημα.

Ο παιδικός κουμπαράς μας είναι ένα ευχάριστο κεφάλαιο που οι περισσότεροι ενήλικες κουβαλάμε στο βιβλίο των παιδικών μας χρόνων. Πασπατεύοντας τον κουμπαρά του παιδιού σας, θα κουδουνίσουν διάφορες δικές σας παιδικές μνήμες. Με μέγιστη ωραία ανάμνηση, φυσικά, το άδειασμα του φίσκα κουμπαρά στο μεταλλικό ταψί της μαμάς (για να είναι η πτώση των κερμάτων θορυβώδης), παρουσία του μπαμπά-μετρητή (... ή μήπως αφαιμάκτη;).

Ως άνεργος γονιός, θα απολαύσετε εκ νέου δύο μεγάλες παιδικές χαρές σας: τη χαρά του μποναμά του γέρου θείου και τα κάλαντα.

Οι παππούδες και οι γέροι θείοι είναι μια διαχρονική πλουτοπαραγωγική μονάδα. Σύνολο μονάδων αν είστε τυχεροί κι ανήκετε σε πολυμελές σόι με πολλούς ηλικιωμένους θείους που τα ‘χουν τετρακόσια. Οι μποναμάδες στα παιδιά εκ παραδόσεως παραδίδονται στο χέρι του παιδιού ή με αντιπρόσωπο (εάν ο θείος επέλεξε εσάς, το γονιό χωρίς εισόδημα ως αντιπρόσωπο, μάλλον ατύχησε στην επιλογή του) τέσσερις φορές τον χρόνο: Χριστούγεννα, Πάσχα (χρονικά συμπίπτει με την καταβολή του δώρου της σύνταξης), στην ονομαστική εορτή του παιδιού και στα γενέθλια.

Εάν σας ενδιαφέρει να εξαντλήσετε αυτή την εισοδηματική πηγή, είναι καλό να γνωρίζετε ότι υπάρχει η δυνατότητα και δύο έκτακτων μποναμάδων στη διάρκεια του έτους: την εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου αν κατορθώσετε και ντύσετε το αγοράκι σας τσολιά – το κοριτσάκι σας Μπουμπουλίνα, και τις Απόκριες. Τα λαγουδάκια πιάνουν καλή τιμή και οι πασχαλίτσες στα κοριτσάκια. Σημειώστε ότι κανένας παππούς δεν έχει χρηματοδοτήσει την εγγόνα του «γυναίκα του δρόμου».

Τα κάλαντα των Χριστουγέννων αποκτούν πρόσθετη αξία όταν είστε χρόνιος άνεργος. Έχετε το δικό σας ανομολόγητο λόγο για να ξυπνήσετε το παιδί σας από τα χαράματα, να προλάβει τους γείτονες πριν τους πουν τα κάλαντα οι ανταγωνιστές μπόμπιρες της γειτονιάς.

Κι αν πιστεύετε ότι δεν ανήκετε στην παραπάνω κατηγορία στυγνού άνεργου γονιού, αναλογιστείτε τον εαυτό σας όταν τις γιορτές «δρομολογεί» τα παιδικά δώρα των συγγενών προς τα νέα αθλητικά παπούτσια που χρειάζεται ο μικρός ποδοσφαιριστής ή το ψευτογούνινο ζακετάκι που γυάλισε στη μικρή κοκότα. Ακόμη χειρότερα, με τι ευκολία «διαμελίζετε» το καινούργιο κομπιούτερ σε κομμάτια δώρου ή, οι παλιοί, την πολύτομη εγκυκλοπαίδεια που δεν μπορείτε να αγοράσετε μόνος σας σε κομμάτια εγκυκλοπαιδικής τυρόπιτας, και τα μοιράζετε δεξιά κι αριστερά σε παππούδες και θείους.

Σκέψη στο περιθώριο
Είναι ωραίο να ξαναγίνεσαι πού και πού παιδί!

Δύο Booker στα ελληνικά

Δύο βιβλία που κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις "Ψυχογιός" πήραν βραβεία Booker για το 2010. Πρόκειται για τα: "Η περίπτωση Φίνκλερ" του Χάουαρντ Τζέικομπσον(μετάφραση Γεώργιος- Ικαρος Μπαμπασάκης) και "Το Δωμάτιο" της Εμα Ντόναχιου(μετάφραση Ευθυμία Τσιρώνη).

Τρεις φίλοι –ένας ηλικιωμένος δανδής, ένας τηλεοπτικός φιλόσοφος, ένας πρώην σε όλα και νυν σε τίποτα– ελίσσονται στις κακοτοπιές της ζωής. Τρεις φίλοι, τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους, συνυπάρχουν και προσπαθούν να δώσουν νόημα στην καθημερινότητα, μάλλον πεπεισμένοι ότι δεν μπορούν να επέμβουν στην πορεία των γεγονότων. Μια τεθλασμένη τζαζ που τρελάθηκε, η Ιστορία. Τι συμβαίνει σ’ αυτό το μυθιστόρημα; Σχεδόν τίποτα. Όπως και στην πραγματική ζωή. Ωστόσο, όλα παίζονται, όλα είναι ανοιχτά, όσο υπάρχουν άνθρωποι, και μάλιστα άνθρωποι που έχουν τη δύναμη να βουρκώνουν, να δακρύζουν, να κλαίνε. Ο Τζούλιαν Τρέσλαβ, ο Λίμπορ Σέβτσικ και ο Σαμ Φίνκλερ μυούνται στην αλχημεία του γέλιου που χλευάζει τις θλίψεις τους, γιορτάζουν έναν ερωτισμό που κουτσαίνει θαυμάσια και επικαλούνται την ελπίδα στην άκρη της νύχτας.

Το αριστούργημα του Χάουαρντ Τζέικομπσον υμνεί την υπέροχη αμηχανία τού να είσαι άνθρωπος και, γελώντας, μας προειδοποιεί πως, αν ονειρεύεσαι αναμμένα κεριά, καμιά φορά μπορεί να βρεις καμένα τα σεντόνια όταν ξυπνήσεις. Αυτό, όμως, δεν είναι λόγος για να πάψει κανείς να χαμογελά, και το αποδεικνύουν οι ήρωες του πρώτου κωμικού μυθιστορήματος που κερδίζει το Βραβείο Booker.

Το δωμάτιο

Για τον πεντάχρονο Τζακ το Δωμάτιο είναι ο κόσμος. Εκεί γεννήθηκε, εκεί τρώει, εκεί κοιµάται, εκεί παίζει και µαθαίνει µαζί µε τη Μαµά του. Γι’ αυτόν, το Δωµάτιο κρύβει αµέτρητα θαύµατα, πλούσια και ανεξάντλητη τροφή για τη φαντασία του: ο Αυγοφίδης στο Κάτω Από το Κρεβάτι, φτιαγµένος από τσόφλια αυγών, ο φανταστικός κόσµος της Τηλεόρασης, η παρηγορητική ζεστασιά της Ντουλάπας, κάτω από τα κρεµασµένα ρούχα, εκεί όπου η Μαµά τον ασφαλίζει τα βράδια, για την περίπτωση που ο ΣαταΝίκ τούς επισκεφθεί. Το Δωµάτιο είναι σπίτι για τον Τζακ, για τη Μαµά όµως δεν είναι παρά η φυλακή όπου είναι κλεισµένη από τα δεκαεννιά της – εφτά χρόνια τώρα. Με οδηγό την αδιαπραγµάτευτη αγάπη της για το γιο της, η Μαµά έχει δηµιουργήσει για χάρη του µια ολόκληρη ζωή σ’ ένα χώρο µόλις έντεκα τετραγωνικών. Όσο όµως µεγαλώνει η λαχτάρα του Τζακ να γνωρίσει τον κόσµο του, τόσο γιγαντώνεται και η απελπισία της Μαµάς.

Το Δωµάτιο είναι η ιστορία της ακαταδάµαστης αγάπης που ανθεί κάτω από τις πιο οδυνηρές συνθήκες˙ του ακριβού σαν διαµάντι δεσµού ανάµεσα σε µητέρα και παιδί. Πρόκειται για ένα καθηλωτικό, εξυψωτικό και συνάµα σοκαριστικό µυθιστόρηµα, µια ιστορία βαθιά ανθρώπινη και αβάσταχτα συγκινητική. Το Δωµάτιο είναι ένα µέρος που δε θα ξεχάσετε ποτέ.
Update (ή μάλλον θα έπρεπε να πω, διόρθωση). ΕΝΑ είναι το Booker (όπως λέμε, ένα είναι το κόμμα κ.λπ.) Το πρώτο μυθιστόρημα πήρε το βραβείο, το δεύτερο ήταν υποψήφιο. Ευχαριστώ τον Ανώνυμο επισκέπτη για τη διόρθωση.

Ο καταστρεπτικός τυφώνας «Υποψία»

Ο τυφώνας «υποψία ανεργίας» θα μείνει στην ιστορία σας. Θα καταγραφεί ως μια από τις καταστρεπτικότερες υποψίες που σας έπληξε ποτέ, ιδιαίτερα άμα αποδειχθεί σωστή κι είστε άνεργος όπως το υποψιάζεστε.

Πριν σας χτυπήσει ο τυφώνας, το τελευταίο προ ανεργίας πλάνο σας σάς δείχνει να περιφέρεστε στο «βρίσκομαι ανάμεσα σε δυο δουλειές» στάδιο. Περιφέρεστε άσκοπα στο στάδιο σκοτώνοντας τον χρόνο σας (έχετε πολύ χρόνο μπροστά σας αλλά δεν το ξέρετε ακόμη) και για να διασκεδάσετε τον εαυτό σας πηδάτε τα εμπόδια με θεατρική δυσκολία. Μιμείστε τις επευφημίες κόσμου και άλλα τέτοια σαχλά. Παίζετε τον νικητή, ασφαλώς εσείς δεν ανήκετε στους ηττημένους.

Εκεί, στο στάδιο, θα σας βρει η πρώτη ψιχάλα υποψίας. Το λαμπρό φως χαμηλώνει με ντίμερ, λίγο-λίγο γίνεστε πιο σκοτεινός και τα κατάλευκα δόντια σας πιο κατάλευκα. Βλέπετε εμάς μέσα από τον φακό. Πίσω από εμάς βλέπετε να πλησιάζει μια δύση δίχως χρώματα.

Είναι ο τυφώνας που πλησιάζει χωρίς βουητό. Παρακολουθείτε τον κινούμενο ουράνιο έλικα να μεγαλώνει. Ο τυφώνας-τιρμπουσόν πιθανώς να είναι η τελευταία χαριτωμένη σκέψη σας πριν σας κοπεί το γέλιο. Ο τυφώνας «υποψία» σάς χτυπάει, όπως και πολλούς άλλους στην ίδια μοίρα με σας, με ένα τσουνάμι απαισιοδοξίας. Δεν ξέρετε τι είναι αυτό που καταπίνετε. Δεν ξέρετε πού πήγε ο κόσμος που σας κράταγε παρέα, δεν ξέρετε για πού το ‘βαλε ο κόσμος.

Η τέως ευφορία σας μπροστά στα μάτια σας και στα μάτια μας χαριεντίζεται με θράσος με τους τέως θεατές στις κερκίδες. Τους βλέπετε σκοτεινούς, κόντρα στο φως τους, σκιές από πλάσματα που ξέμειναν πίσω. Η ισχύς του τυφώνα ωθεί παλιές ζητωκραυγές πέρα μακριά, προς την ανοιχτή θάλασσα με τα καρυδότσουφλα.

Κοιτάτε σιωπηλός. Άναυδος. Για όποιον δεν ξέρει, ο τρόμος του επερχόμενου σάς έδωσε την τόλμη να βάλετε ο ίδιος εσώκλειστο το περιεχόμενό σας και να σφραγίσετε το γράμμα.

Έχει ξεκινήσει αν δεν το έχετε ακόμη καταλάβει η γύμνωση και ταπείνωση του βασιλιά. Διστακτικά, χωρίς το πανωφόρι σας, εισέρχεστε στη βεβαιότητα ότι είστε άνεργος. Εκεί δεν θα υπάρχουν πια τυφώνες κι υποψίες, μόνο σιγουριά και ένας μπόγος από άδεια βασιλικά ρούχα.

Σκέψη στο περιθώριο
Τους τυφώνες ακολουθεί νηνεμία πάνω από ερείπια.

Νοέλ Μπάξερ
Ένα από τα κείμενά της για την ανεργία

Κρίση και διανόηση

Το Μορφωτικό Ίδρυμα της Ενώσεως Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών οργανώνει Εκδήλωση- Ημερίδα με θέμα «Κρίση και Διανόηση», τη Δευτέρα, 11 Απριλίου 2011, στην ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 20, α΄ όροφος), ώρα έναρξης 10.30 π.μ.

Στόχος της ημερίδας είναι η ενεργοποίηση και η παρέμβαση των ανθρώπων της επιστήμης, του πολιτισμού και της τέχνης, στην πολιτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική κρίση της σύγχρονης κοινωνίας. Βασική επιδίωξη είναι το ζωντάνεμα της Διανόησης στην χώρα μας και το ξεπέρασμα της παράξενης και παράλογης σιωπής.

Διανοούμενοι, επιστήμονες από διάφορους τομείς, δημοσιογράφοι και καλλιτέχνες κλήθηκαν να καταθέσουν τους προβληματισμούς τους για την κρίση που μαστίζει την ελληνική κοινωνία, αλλά και την υφήλιο και η οποία πρωτίστως είναι κρίση αξιών. Ταυτοχρόνως, θα παρουσιάσουν προτάσεις ώστε να ξεπεραστεί η κρίση, η οποία επηρεάζει πολλαπλά τη χώρα, δημιουργώντας πολύ μεγάλες δυσκολίες στους πολίτες και καταρρακώνοντας θεσμούς, με κίνδυνο να εμφανιστούν φαινόμενα διάλυσης της κοινωνίας.

Δηλώσεις μαγνητοσκοπημένες θα παρουσιαστούν από τον σκηνοθέτη Θόδωρο Αγγελόπουλο, τον συνθέτη Θάνο Μικρούτσικο, την καθηγήτρια Φωτεινή Τσαλίκογλου και τον καθηγητή Κωνσταντίνο Τσουκαλά, οι οποίοι θα λείπουν στο εξωτερικό.

Εισηγητές θα είναι οι:

Γιάννης Βαρουφάκης

Οικονομολόγος, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Κώστας Βεργόπουλος

Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο PARIS VIII

Μαρία Ευθυμίου

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Γιώργος Λαζόγκας

Ζωγράφος, Καθηγητής Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

Παντελής Μπουκάλας

Δημοσιογράφος

Βασίλης Παπαβασιλείου

Σκηνοθέτης, ηθοποιός

Σάββας Ρομπόλης

Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

και επιστημονικός Διευθυντής στο ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ

Λίνα Στεργίου

Εντεταλμένη Καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής,

γενική Επιμελήτρια των δράσεων ΑΟΟ

Συντονιστές, τα μέλη του Δ.Σ. του Μορφωτικού Ιδρύματος:

Ρούλης Κοκελίδης

Πανεπιστημιακός

Γιώργος Μωραϊτίνης

Δημοσιογράφος

Χαιρετισμούς θα απευθύνουν οι ηγεσίες των πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή και στο Ευρωκοινοβούλιο.

Μετά τις εισηγήσεις θα υπάρξει διάλογος με ερωτήσεις και παρεμβάσεις.

Το σχέδιο που κοσμεί την πρόσκληση και την αφίσα αποτελεί ευγενική προσφορά του Γιώργου Λαζόγκα.

Παρακαλώ, τι ώρα ανοίγει η αγορά εργασίας;

Η «αγορά εργασίας» δεν είναι εμπορικό κέντρο.

Θα μπορούσε ίσως. Η «κλειστή αγορά εργασίας» φέρνει στο νου κατεβασμένα ρολά και την περιπλανώμενη ησυχία που ακούει τα τακούνια της στο πλακόστρωτο. Ενώ το «ανοιχτή αγορά εργασίας» φέρνει οχλοβοή, κόσμο που πηγαινοέρχεται και ψωνίζει.

Η «αγορά εργασίας» είναι ένας όρος που φυτρώνει σε εφημερίδες. Ανοιγοκλείνει σαν το στρείδι ανάλογα με ποιος επαγγελματικός κλάδος την αγγίξει. Χωρίζεται στην «εντός εργασίας αγορά» και στην «εκτός εργασίας αγορά». Ανάμεσα σε αυτές τις δύο ομάδες επικρατούν οι συνθήκες του πάνω και κάτω μαχαλά, όπου οι κάτοικοι του μεν κατηγορούν τους δε ότι τους κλέβουν το νερό για πότισμα, αιγοπρόβατα και το τοπικό τους θερινό φεστιβάλ.

Στο φως της ημέρας, η ζωή κυλάει χωρίς εκπλήξεις στην «αγορά εργασίας». Ο πάνω μαχαλάς έχει τις δουλειές του, ο κάτω περνάει την ώρα του στο καφενείο. Αλλάζουν κάποιες ματιές κάτω από τον πλάτανο, κι αυτό είναι όλο. Την νηνεμία του τοπίου όπου τίποτα δεν κουνιέται, διασπά κατά καιρούς μια παντρειά-έκπληξη και μεμονωμένοι αντάρτες από την «εκτός εργασίας αγορά» που αρπάζουν τις εργασιακές θέσεις του κοσμάκη.

Τη νύχτα είναι που γίνεται το έλα-να-δεις. Τότε γίνονται οι περισσότερες μετακινήσεις, στο σκοτάδι. Είχαν ξεκινήσει τη μέρα με ύποπτα «ψου-ψου» στη βρύση. Οι τοπικές κουκουβάγιες αντικρίζουν τότε έκπληκτες σκυφτούς ανθρώπους να μπουσουλούν στα τέσσερα, άλλους να αναρριχώνται σε εργασιακές θέσεις κοιμισμένων ή, τις νύχτες με πανσέληνο, διακρίνουν καθαρά ανθρώπινες σκιές στον απέναντι ασβεστωμένο μαντρότοιχο που περιμένουν το «πυρ» της εκτέλεσης.

Σε όλο αυτό το δραματικό σκηνικό, υπάρχει ασφαλώς - πώς θα μπορούσε να λείπει; - ο ήρωας ζεν πρεμιέ που εισβάλλει στη ζωή της «αγοράς εργασίας» πατώντας φουριόζικα την κόρνα από το σκονισμένο φορτηγάκι του που φέρει την επιγραφή «αναλαμβάνω μετακινήσεις στελεχών». Ο ρόλος του είναι ρόλος δράσης. Σκηνοθετικά σηκώνει λίγο Ζορό, λίγο Ρομπέν, λίγο Σούπερμαν. Στήνει το πλιαν τραπεζάκι του κάτω από τον πλάτανο, ανοίγει την ατζέντα του και λέει τη μαγική φράση «να περάσει ο πρώτος, παρακαλώ».

Το δειλινό τον βρίσκει με μια στοίβα βιογραφικά και έναν τόνο αγωνίες που το τριαξονικό του θα μεταφέρει στην συνέχεια σε γειτονικές επιχειρηματικές ραχούλες.

Ο όρος «αγορά εργασίας» αναφέρεται στο αγοραίο μέρος της εργασίας. Επικρατεί η γλώσσα των αριθμών, η φωνή της λογικής και η μέθοδος των τριών. Ο άνεργος ως ον κι όχι ως κωδικός ή στατιστικό ποσοστό, απουσιάζει από την πράξη.

Η Κοινωνία δεν μπορεί να συμμετάσχει στην μαθηματική πράξη όταν είναι αφηρημένη. Αν αντιμετωπίζεται ως αφηρημένη έννοια. Έτσι όπως είναι σήμερα, δεν επηρεάζει το γινόμενο. Ο άνεργος απουσιάζει ως κοινωνική μονάδα. (Καλά κάνει γιατί, όταν δεν απουσιάζει, μέμφεται ότι επιβαρύνει το σύνολο.)

Το ότι ο εργαζόμενος χωρίς δουλειά έχει αντικατασταθεί από μια στατιστική μονάδα, ενώ λείπει σπίτι του, είναι προϊόν λογικής επεξεργασίας. Αυτό όμως που δεν ξέρω αν εσείς συγχωρείτε στη λογική είναι η βαριά οσμή τεχνοκρατισμού, το ότι δεν πλύθηκε και με λίγο συναίσθημα. Από το μεγάλο πρόβλημα έκοψε μόνο την μπουκιά με την ψίχα.

Από την «αγορά εργασίας» ο άνθρωπος αυτός περιμένει να αντιμετωπίζεται ως εργαζόμενος, γιατί η νοοτροπία του είναι η νοοτροπία του ανθρώπου που εργάζεται και, επιπλέον, έχει επενδύσει σε αυτόν τον τίτλο, άρα τον δικαιούται. Νιώθει όμως πως πλανάται μια νοητή προϊστάμενη αρχή που τον επιπλήττει σαν να ήταν «προβληματικός» εργαζόμενος εντός εργασίας. Λες κι ανήκει ακόμα σε εργασιακό περιβάλλον, αισθάνεται την πίεση άγραφων κανόνων καλής συμπεριφοράς, όπως το αγόρι που του ‘ρχεται να κλάψει όμως του απαγορεύεται να κλάψει «γιατί είναι άνδρας».

Άλλοτε «άνδρας» άλλοτε μαμμόθρεπτο. Έχει επίγνωση, δεν το νιώθει απλώς, ότι τα πράγματα γίνονται ερήμην του. Η συμμετοχή του είναι παθητική. Διαβάζει, βλέπει, ακούει, πληροφορείται. Δεν ορίζει τις εξελίξεις «του». Ακούει από το σπίτι του, όπου βρίσκεται αποκλεισμένος, το πανηγύρι που γίνεται στην κεντρική πλατεία «αγορά εργασίας».

Λοιπόν, η «αγορά εργασίας» ως όρος φαίνεται να χρειάζεται επειγόντως έναν αντίποδα-όρο για να αναμετρηθούν τα αναστήματά τους. Το πεδίο του νέου όρου ευνόητα εκτείνεται στην ευρύτερη επαρχία της «εργασίας» και βλέπει, από την πίσω πλευρά της «αγοράς», την τωρινή αθέατη πλευρά του «ανθρώπου».

Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα βαθμό απόπειρα σύγκλισης της τωρινής μας «αγοράς» με την αρχική έννοια της αρχαίας ελληνικής λέξης «αγορά» όπου άνθρωποι συγκεντρωνόντουσαν για να συζητήσουν και να επιλύσουν θέματα. Με αυτή την έννοια και γνωρίζοντας την αντίληψη των προγόνων μας για «το άτομο» και «το σύνολο», ασφαλώς η αρχαία ελληνική «αγορά εργασίας» θα ήταν άλλου, αρχαίου επιπέδου.

Αυτές οι σκέψεις, να που φέρνουν στην αρχή αυτού του κειμένου. Η «αγορά εργασίας» όπως είναι σήμερα είναι ένα «εμπορικό κέντρο».

Και μέχρι εκεί.

Σκέψη στο περιθώριο
Μια που μιλάμε με όρους, υπάρχει και «αγοραφοβία εργασίας»;

Νοέλ Μπάξερ
Ένα ακόμη από τα κείμενά της για την ανεργία

Πού ακουμπά-και τι χρηματοδοτεί- σήμερα η Ελλάδα;

Το κήρυξαν και, λίγο- πολύ, αισθάνονται ότι έκαναν το καθήκον τους. Εξάλλου, πώς κάνετε έτσι; Ένα από τα σπίτια που έζησε ο Κωστής Παλαμάς ήταν. Αυτό, φαίνεται, δίνει στην πολιτεία ελαφρυντικά. Ή τουλάχιστον έτσι κατάλαβα διαβάζοντας την απάντηση του υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού Παύλου Γερουλάνου σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή της ΝΔ Κωνσταντίνου Καραγκούνη.
«Αυτό που ήδη έχουμε κάνει για το σπίτι του Κωστή Παλαμά εξασφαλίζει ότι δεν θα χάσουμε αυτό το μνημείο» είπε ανάμεσα σε άλλα. «Το λέω αυτό διότι δεν είναι ένα το σπίτι του Κωστή Παλαμά. Αυτό είναι ένα από τα σπίτια που έζησε. Υπάρχει το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε, υπάρχουν άλλοι χώροι όπου έζησε ένα μέρος της ζωής του, που έχουν τοπική σημασία για διάφορους νομούς. Όπως καταλαβαίνετε, αν βάλει κανείς όλους τους ποιητές της Ελλάδας και το σύνολο της πολιτιστικής μας κληρονομιά, είναι αδύνατον αυτά να τα παρακολουθήσει και να λάβει σημαντική απόφαση για το τι να απαλλοτριωθεί και τι όχι.»

«Η συγκεκριμένη οικία του Παλαμά έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο με υπουργική απόφαση του 1999 -δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ - και προστατεύεται πλέον από τις διατάξεις του ν.3028/2002. Σύμφωνα με αυτόν, απαγορεύεται οποιαδήποτε επέμβαση, επισκευή, συντήρηση, προσθήκη, οποιαδήποτε οικοδομική δραστηριότητα πλησίον αυτού ή αλλαγή χρήσης αυτού χωρίς προηγουμένως να ζητηθεί η έγκριση του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού δια των αρμοδίων υπηρεσιών του. Τι σημαίνει αυτό; Ότι με βάση το ν.3028 υποχρεούται ο ιδιοκτήτης να μεριμνά για την άμεση εκτέλεση των εργασιών συντήρησης, στερέωσης, προστασίας ετοιμόρροπου μνημείου χωρίς καθυστέρηση με δική του δαπάνη και υπό την εποπτεία και τις υποδείξεις της υπηρεσίας.»

«Όμως, το πιο σημαντικό είναι να καταλάβουμε ότι δεν μπορούμε να συζητούμε πάντα μόνο για το τι θα κάνει η πολιτεία. Η συγκεκριμένη οικία ανήκει σε έναν ιδιώτη. Αν θα πρέπει να αποκαταστήσουμε ακόμη και τη συνείδηση του κληρονόμου ως πολιτεία, καταλαβαίνετε ότι αυτό είναι ένα δυσβάσταχτο βάρος, το οποίο η πολιτεία δεν μπορεί να σηκώσει.»
Παρεμπιπτόντως, λοιπόν, και αν αυτό έχει κάποια σημασία, το σπίτι στην Πλάκα είναι εκείνο στο οποίο ο ποιητής πέθανε. Είναι αυτό από το οποίο ξεκίνησε η μεγαλειώδης πράξη αντίστασης, η κηδεία του Παλαμά, εκείνον τον ζοφερό Φεβρουάριο του 194, με τη χώρα να στενάζει κάτω από τη μπότα του γερμανού κατακτητή. «Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα» έγραφε ο Σικελιανός. Σήμερα, πού ακουμπά άραγε;

Δεν θα αδικήσω τον υπουργό. Πράγματι, στην τωρινή συγκυρία έχουν σημασία οι πρωτοβουλίες πολιτών, όπως είπε στη δευτερολογία του. Με κάθε καλή διάθεση, είπε, θα βοηθούσε το ΥΠΠΟΤ «οποιαδήποτε προσπάθεια ώστε να κινητοποιήσουμε την ‘Κοινωνία των Πολιτών’, ιδρύματα, μη κυβερνητικές οργανώσεις για να έλθουν να μας βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση.»
Αν όμως δεν υπάρξει πρωτοβουλία πολιτών και ιδιωτική συνεισφορά, τότε το συγκεκριμένο σπίτι, «που είναι ένα στολίδι» δεν μπορεί να μετατραπεί, ας πούμε, σε μουσείο Παλαμά. Θα μείνει με τον κίνδυνο να πάψει να είναι ένα στολίδι και να μετατραπεί σε ό,τι θελήσει ο σημερινός ιδιοκτήτης. Διότι το κράτος επιμένει να πιστεύει πως ξοφλά το χρέος του, κηρύσσοντας διατηρητέα κάποια από τα σπίτια των ποιητών. Κάτι που δεν απαιτεί χρήματα. Όταν όμως πρόκειται να βάλει το χέρι στην τσέπη…

Μέρες Αλεξάνδρειας- οι δικές μας μέρες

Πολύ μού είχαν αρέσει οι «Μέρες Αλεξάνδρειας» του Δημήτρη Στεφανάκη όταν τις πρωτοδιάβασα, ομοίως και όσες φορές τις διάβασα μετά. Είναι ένα βιβλίο και άρτιο και ώριμο, το οποίο ρουφάς σε κάθε σελίδα, αφού έχει ωραία πλοκή, στιβαρούς χαρακτήρες, ρέουσα γραφή.
Δεν με εκπλήσσει λοιπόν τώρα που μαθαίνω από τον ακάματο φίλο μου Ακάμα πως το μυθιστόρημα αυτό, που κυκλοφορεί εδώ και λίγες ημέρες στη Γαλλία βρίσκεται ήδη στη βραχεία λίστα για το βραβείο Prix Méditerranée Etranger. Τι είναι αυτό; Ένα βραβείο για συγγραφείς με καταγωγή μεσογειακή. Η τελική απόφαση θα ληφθεί στις 7 Ιουνίου, ωστόσο μέχρι τότε, θα γνωρίζουμε με υπερηφάνεια πως ένα καλό ελληνικό βιβλίο είναι ανάμεσα στα τρία που προκρίθηκαν.
«Σε καιρούς που η Μεσόγειος ζει σε ρυθμούς διεκδικήσεων για την ελευθερία και τη δημοκρατία» όπως σημειώνει και το σχετικό δελτίο Τύπου, το βραβείο Μεσογείου είναι μια ευκαιρία για υπενθύμιση του ρόλου που μπορεί να παίξει η λογοτεχνία ως προς τη συνειδητοποίηση των λαών.
Στις 29 Μαρτίου συντάχθηκε η βραχεία λίστα. Συνυποψήφιοι του Δημήτρη Στεφανάκη είναι οι:
Javier CERCAS pour Anatomie d’un instant (ActesSud),

Ibrahim SONALLAH pour Turbans et Chapeaux (Actes Sud)
Αυτά ως προς τους ξένους συγγραφείς. Ως προς τους Γάλλους, υποψήφιοι είναι:
Ο Pierre ASSOULINE για το βιβλίο Les Vies de Job (Gallimard),
Ο Jérôme FERRARI για το βιβλίο Où j’ai laissé mon âme (Actes Sud)
Και ο Gilbert SINOUÉ για το: Le cri des pierres (Flammarion).

Καλή επιτυχία στον Έλληνα!

Ανέκδοτο χειρόγραφο του Σολωμού με ολοκληρωμένη τη σύνθεση "Ελεύθεροι Πολιορκημένοι"

Οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», το σπουδαιότερο ίσως έργο του Διονυσίου Σολωμού, είχαν ολοκληρωθεί. Χειρόγραφο του εθνικού μας ποιητή με μια υπέροχη- όσο και μοναδική από κάθε άποψη- εκδοχή του έργου, αποκαλύφθηκε σήμερα στη Μεγάλη Βρετανία και θα αλλάξει τα δεδομένα με δραστικό τρόπο. Φέρει την ένδειξη: τελικι μορφι (τελική μορφή- ως γνωστόν ο ιταλοτραφείς Σολωμός, χρησιμοποιούσε σχεδόν φωνητική γραφή). Και, επίσης, «Δ’ σχεδίασμα».
Το χειρόγραφο εντοπίσθηκε στα κατάλοιπα της Έιπριλ Γκόρντον, απογόνου της οικογενείας Γκόρντον, στην οποία ανήκε η μητέρα του λόρδου Βύρωνα, Κατερίνα. Πρόκειται για αριστοκρατική οικογένεια, με τίτλους ευγενείας και μεγάλη ιστορία. Η Έιπριλ Γκόρντον απεβίωσε πριν από μερικούς μήνες, και το αρχείο της ταξινομήθηκε από ερευνητές. Σύμφωνα με σημερινή ανακοίνωση του BBC, σε αυτό περιλαμβάνεται μια τεράστια έκπληξη: η τελική, τέταρτη μορφή των Ελεύθερων Πολιορκημένων, του συνθετικού ποιήματος που είχε φτάσει ως τις μέρες μας μόνο σε σπαράγματα. Ο ποιητής δεν είχε ποτέ ολοκληρώσει τα τρία σχεδιάσματα. Υπήρχαν ωστόσο πολλές μαρτυρίες περί μιας ολοκληρωμένης μορφής του ποιήματος, η οποία ελάνθανε- δηλαδή, κατά τη φιλολογική γλώσσα, υπήρχε, αλλά δεν γνωρίζαμε πού βρισκόταν το χειρόγραφο.
Όπως μαθαίνουμε λοιπόν, ο Διονύσιος Σολωμός είχε στείλει αυτό το σχεδίασμα με επιστολή του στη μητέρα του Λόρδου Μπάιρον για να την παρηγορήσει, σημειώνοντας πως το παιδί της, που απεβίωσε με τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Μεσολογγίου, ενέπνευσε ποιήματα (μη ξεχνάμε πως ο Σολωμός είχε συγγράψει ολόκληρη «Ωδή» για τον Βύρωνα) και παραμένει αξέχαστος. Διότι, ακριβώς, ένα τμήμα του Δ’ Σχεδιάσματος, υμνεί τον νεκρό ποιητή- μαχητή που έδωσε τη ζωή του στην πολιορκία του Μεσολογγιού για την Ελλάδα.
Την ύπαρξη της ολοκληρωμένης μορφής υπαινίσσεται, άλλωστε, ο Γιάννης Παπακώστας, καθηγητής της Νέας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών σε άρθρο του στην εφημερίδα «Το Βήμα» στο οποίο κάνει εκτενείς αναφορές ως προς τις πηγές από τις οποίες άντλησε έμπνευση για τη σύνθεση ο έλληνας ποιητής. Το ερώτημα είναι: γιατί αυτή, η τελική και- βεβαίως- ολοκληρωμένη μορφή δεν βρέθηκε στο αρχείο Σολωμού; Η συγκλονιστική απάντηση έρχεται από τη γραφίδα του μεγάλου μας ποιητή. Ζητά από τη μητέρα να δεχθεί το ποίημα ως έκφραση τιμής και ευγνωμοσύνης προς τον χαμένο γιο της και να το κρατήσει κρυφό, γιατί ο Σολωμός θέλει να αποτελεί το δικό του δάφνινο στεφάνι στη μνήμη του. Ευτυχώς, έστω και σχεδόν δύο αιώνες μετά, οι στίχοι θα δουν το φως της δημοσιότητας. Αναμένουμε με συγκίνηση.
Update: Καλό Μήνα!

Η καταδίκη των μισθοφόρων

Μπορεί, σήμερα, να μην αναγκαζόμαστε να βαδίσουμε από τη Ρώμη ως τη βαθιά Ανατολία και το σταύρωμα στο πλάι των δρόμων για παραδειγματική τιμωρία να έχει εκλείψει, όμως η έννοια της μισθοφορίας φαίνεται να κουβαλάει από αιώνα σε αιώνα αναλλοίωτες γονιδιακές κακοτεχνίες. Η Έννοια Μισθοφορία ήταν και είναι από γεννησιμιού της δύσμορφη.

Πιάνοντας δουλειά ως μισθωτός μισθοφόρος, αποδέχεται ο μισθοφόρος ότι δέχεται να μισθώνει κάποιος τις (συγκεκριμένες) υπηρεσίες του για όσο διάστημα τις χρειάζεται. Τίποτα μεμπτό σε αυτό όσο κι αν τσούζει τον εργαζόμενο μισθοφόρο ότι κάποιος άλλος ορίζει το «έως πότε» και το «εάν ακόμη» τον χρειάζεται.

Η δυσμορφία έπεται και πατάει σε αυτή τη λογικά αποδεκτή βάση της εξαρτημένης εργασίας. Πατώντας πάνω εκεί και ξεπερνώντας σε ύψος τον εργαζόμενο, η μισθοφορία ξεχνάει κάποιες φορές τη γήινη υπόστασή της και παρασύρεται σε εναέριες ή υπόγειες φύσεις που δεν είναι η φύση της, όπως αιωρούμενους εκβιασμούς, έρπουσες απειλές που πιπιλούν υποχθόνια το «έως πότε» και παιχνίδια που αρμόζουν σε γάτες και ποντίκια.

Τώρα που οι μισθοφόροι μισθωτοί δεν στέλνονται στα σύνορα της αυτοκρατορίας αλλά στρατοπεδεύουν στα περιορισμένα τετραγωνικά μιας επιχείρησης βρισκόμενοι κυριολεκτικά (;) ανάμεσα στα πόδια του ανθρώπου που τους μισθώνει, η μισθοφορία μοιραίο είναι να σκοντάφτει στις ανθρώπινες σχέσεις που τις σκουντάει ο ανθρωποκεντρισμός της εποχής μας σε νέα χωροδιάταξη. Σκουντώντας τες να καθίσουν η μια όπως-όπως στα γόνατα της άλλης. Στριμωγμένες μεν αλλά σε αυτοκρατορικό θρόνο δε.

Η κακή χρήση των «έως πότε» και «εάν ακόμη», με τις σύγχρονες μεθόδους που δεν βγάζουν νύχια, επαυξάνει με νέα γενετική ασχήμια την κληρονομημένη γονιδιακή κακοτεχνία της Μισθοφορίας. Και την περνάει έτσι, δηλαδή ακόμη ασχημότερη, στις επόμενες γενιές μισθοφόρων. Άμα τύχει μάλιστα να την ντύσουν και με μοντέλα κακής συμπεριφοράς, τότε δεν φαίνεται να μένουν και πολλά στους επόμενους για να αποτελειώσουν την τέλεια εργασιακή δυσμορφία.

Αναλογιζόμενοι τους προγόνους μισθοφόρους, από το χτες στο σήμερα οι ιστορικές ομοιότητες ξαφνιάζουν με την μακροζωία τους. Έτσι, ο κουρασμένος πενηντάρης μισθοφόρος και η γυναίκα μισθοφόρος που σέρνει τρία κουτσούβελα από τη φούστα της, έτσι και σήμερα, το ίδιο και σήμερα, κανείς δεν τους «μισθώνει». Έχει δυστυχώς φαίνεται περάσει στα γονίδια.

Σκέψη στο περιθώριο
Να αλλάξουμε DNA δεν γίνεται, να μάθουμε όμως να ζούμε καλύτερα με το DNA μας, γίνεται και παραγίνεται.

Νοέλ Μπάξερ
Ένα ακόμη κείμενό της για την ανεργία

'Ενα βιβλίο για το Καστελόριζο

Είναι μια πρωτοβολία του ηλεκτρονικού περιοδικού 24 Γράμματα την οποία προσυπογράφω. Όχι μονάχα επειδή το Καστελόριζο είναι στην επικαιρότητα για πολύ συγκεκριμένους λόγοους αλλά και επειδή ξέρω την αγωνία των παιδιών σε ακριτικά μέρη να βρουν κάτι ευχάριστο να γεμίσουν τον χρόνο τους και δη βιβλία. Ας δούμε λοιπόν το κείμενο του περιοδικού:

Γράψτε στην πρώτη σελίδα του την αφιέρωση σας ή το μήνυμα σας και στείλτε το με ένα απλό γραμματόσημο (κόστος γραμματ. από 1,90 έως 2,12ευρώ)

στοιχεία παραλήπτη: Δημοτικό Σχολείο Καστελορίζου ΤΚ85111 (συμμετοχή στην εκστρατεία του 24grammata.com )

Εκστρατεία κοινωνικής εγρήγορσης του 24grammata.com
γράφει ο Γιώργος Δαμιανός

Το Καστελόριζο είναι μακριά, γιατί ποτέ δε μάθαμε που, ακριβώς, βρίσκεται (απέχει 5 ώρες, ακτοπλοϊκώς, από τη Ρόδο).
Ήταν πάντα στο υποσυνείδητο του Έλληνα ως η δυσμενής μετάθεση, ή ο τόπος τιμωρίας για τον ατίθασο Δημόσιο Λειτουργό.
Και ξαφνικά… ξαφνικά μπήκε στη ζωή μας.
Αλλά όχι ως ευλογημένος ελληνικός τόπος που περιμένει τα παιδιά του για να τα ταΐσει και να τα ποτίσει από τη γη του.
Τώρα οι απανταχού ρήτορες και ρητορίσκοι μιλάνε για “λεκάνες Μεσογείου”, για “κοιτάσματα”, για “γεωπολιτική αξία”, για “πλούτο”, για “αρπαχτές” και για “κονόμα”
Τώρα κινδυνεύει, πραγματικά, το Καστελόριζο!!!

Αυτό φοβηθήκαμε και για αυτό στα 24grammata.com αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε ένα μοναδικό αφιέρωμα 46 άρθρων σε 4 γλώσσες. Συγκεντρώσαμε, για πρώτη φορά, την ιστορία και τον πολιτισμό αυτού του νησιού στις 4 πρώτες σελίδες του 24grammata.com. Με τη συγκέντρωση όλου του υλικού το αφιέρωμα θα κυκλοφορήσει με τη μορφή free e-book.
Το Καστελόριζο έχει προβλήματα, που δεν μπορούν να περιμένουν.
Το μεγαλύτερο, ίσως, πρόβλημα του είναι η δική μας άγνοια, η επιπολαιότητα και ο δικός μας Μακάριος ύπνος
Γνωρίστε το Καστελόριζο, πριν να ρητορεύσετε για τη “γεωστρατηγική σημασία του στην παγκόσμια οικονομία…”
Πάρτε από το χέρι το παιδί σας και δείξτε του στο χάρτη που βρίσκεται το Καστελόριζο (δεν είναι δυο λεπτά από τη Ρόδο. Είναι 5 ώρες ακτοπλοϊκώς και 30 λεπτά αεροπορικώς από τη Ρόδο). Βοηθήστε τον να συνειδητοποιήσει ότι τα σύνορα δε χαράζονται με τις χιλιομετρικές αποστάσεις, αλλά με τις Καρδιές των ανθρώπων που τα κατοικούν και από το Φρόνημα αυτών που τους στηρίζουν

Διαλέξτε από τη βιβλιοθήκη σας ένα οποιοδήποτε βιβλίο που έχετε διαβάσει (Παιδικό, Σχολικό, Λογοτεχνικό, Λεξικά, Επιστημών).
Εάν δε θέλετε να αποχωριστείτε τα βιβλία σας είναι αυτονόητο ότι μπορείτε να αγοράσετε από οπουδήποτε ένα βιβλίο
Για βιβλία που ζυγίζουν μέχρι 350 γραμμάρια το κόστος γραμματοσήμου είναι 1,90 ευρώ (συστημένο: 3,77) και μέχρι 500γρ. το κόστος είναι 2,12 ευρώ (συστημένο 3,19).
Για ιδιωτική ταχυμεταφορά (παραλαβή από το σπίτι σας, περίπου 15,50 ευρώ για φάκελο ή δέμα έως 2 κιλών)

"Θέλει αρετήν και τόλμην η Ελευθερία"

«Δεν τους βαραίνει ο πόλεμος
αλλ΄ έγινε πνοή τους»
έγραφε ο Διονύσιος Σολωμός για τους ελεύθερους πολιορκημένους του Μεσολογγιού. Χρόνια μετά, ένας άλλος ποιητής, θα διατράνωνε με τα δικά του λόγια και τη δική του οπτική:
«Το ζήτημα δεν είναι να είσαι αιχμάλωτος
το να μην παραδίνεσαι αυτό είναι το ζήτημα».
(Ναζίμ Χικμέτ)
Και καθόλου αταίριαστο δεν είναι που μνημονεύουμε την εθνική επέτειο χρησιμοποιώντας στίχους του τούρκου ποιητή. Για την ελευθερία είναι γραμμένοι, την εσωτερική. Στο ένδοξο «αλωνάκι» μονάχα την μέσα τους ελευθερία είχαν. Αυτήν ήθελαν να διατηρήσουν «πολιορκημένοι από στεριά και θάλασσα» για να θυμηθούμε και τον Γιάννη Ρίτσο.

Περισσότερα ποιήματα για το 1821 μπορείτε να βρείτε στην ανθολογία του Ηλία Γκρη «Το 1821 στην ελληνική ποίηση» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Κέδρος». Περιλαμβάνει 140 ποιήματα, που έγραψαν σε διάστημα εκατόν ενενήντα χρόνων 109 Ελληνες ποιητές, καθώς και- στο επίμετρο- αναφορές και αποσπάσματα σε πολλούς (και από πολλούς) ακόμη. Έξι χρόνια δουλειάς απαιτήθηκαν για τον Ηλία Γκρη. Έξι χρόνια ακάματης και συστηματικής έρευνας στην Εθνική Βιβλιοθήκη, τη Γεννάδιο, τη Βιβλιοθήκη της Βουλής. Όπως σημειώνει στο κατατοπιστικό και εξαιρετικά ενδιαφέρον επίμετρό του, αιτία για τη δημιουργία αυτή υπήρξε το ότι γενιές ολόκληρες «εμποτίστηκαν με ψεύδη, λογής ψευδολογήματα, που όλα συνέτειναν στη διαιώνιση φαιδρών ιδεολογημάτων και στη βέβηλη επιβράβευση.»
Η ανθολογία χαρακτηρίζεται «ποιητικό μυθιστόρημα με πρωταγωνιστές θρυλικά πρόσωπα και τόπους σύμβολα της Επανάστασης του Εικοσιένα.» Αυτή η συναρπαστική ποιητική διαδρομή μέχρι και τις αρχές του 21ου αιώνα, ξεκινά με έναν οραματιστή αλλά και εν πολλοίς προφήτη, τον Ρήγα Βελεστινλή.
Ο Ηλίας Γκρης έχει συγκροτήσει και άλλες ανθολογίες, ανάμεσα στις οποίες και μία για το Πολυτεχνείο. Ταυτοχρόνως, έχει εκδώσει ποίηση, πεζογραφία και δοκίμια.

Μπορεί να περιμένετε ότι θα βάλω Ρίτσο, αλλά θα σας εκπλήξω. Θα παραθέσω ένα απόσπασμα από την (ανθολογημένη) «Λειτουργία κάτω απ’ την Ακρόπολη» του Νικηφόρου Βρεττάκου:
«Τα παιδιά σου γεννιόντουσαν ντυμένα και φαγωμένα
Και πολλά τους γεννιόντουσαν κι εγγράμματα μάλιστα.
Τα περισσότερα όμως, μην έχοντας τρόπο να πράξουν αλλιώς, τι κρατούσαν αδιάκοπα στο δεξί τους τα άρματα, τις τραγούδαγαν τις γραφές τους, κρεμώντας τις μελωδίες τους στα κράκουρα και στα δέντρα.
Άλλωστε, το ένα μολύβι και το ένα χαρτί που υπάρχαν στο Έθνος, τα είχε πάρει ο Μακρυγιάννης.
Κ’ έβαζε πάνω τους σκοπιές ο Θεός τους νοήμονες αρχαγγέλους του,
Να του αντιγράφουνε τα τραγούδια τους, για να παίρνει αναφορά: τι μπορεί να βαστάξει στον κόσμο ένας άνθρωπος ή ένα έθνος.»

Η αλλιώτικη «ειπωμωνύ» της ανεργίας

Νοέλ Μπάξερ
Ένα ακόμη κείμενό της για την ανεργία

Ανάμεσα στους συντρόφους, τους σωστούς συντρόφους παντός καιρού, ισχύει ο νόμος των συγκοινωνούντων δοχείων. Μαζί με μία ανεργία, παίρνουμε ακόμη μία ανεργία δώρο για τον/την σύντροφό μας.

Επικρατεί η αντίληψη ότι σ’ ένα ζευγάρι μόνο ο ένας σύντροφος, αυτός σε επαγγελματική κρίση, έχει το πρόβλημα. Ότι η αυτονόητη δουλειά του άλλου είναι να αναμένει και υπομένει. Απόδειξη, όποιος θέλει να μάθει αν υπάρχει κάτι νεότερο στο επαγγελματικό ανακοινωθέν του άνεργου, ρωτάει ιδιαιτέρως τον σύντροφό του. Ακόμη, δεν είναι τυχαίο ότι ο συχνότερος κοινωνικός έπαινος που απονέμεται στον σύντροφο ανέργου, είναι της Υπομονής.

Τα έμπειρα στην ανεργία ζευγάρια γνωρίζουν ότι το πρόβλημα είναι 1 + 1. Το δράμα έχει δύο πράξεις. Η πρώτη πράξη ανήκει δικαιωματικά στο μέλος που έχασε τη δουλειά του κι είναι φυσικά η πιο θεαματική, γι’ αυτήν μαζεύεται ο κόσμος. Η δεύτερη πράξη, το έργο του συντρόφου, είναι ένας μονόλογος που δεν κόβει εισιτήρια. Ο ρόλος αποδίδεται μάλιστα καλύτερα όταν δίδεται μπροστά σε άδεια καθίσματα με κλειστές τις πόρτες. Χωρίς να σημαίνει ότι έχει μικρότερη αξία επειδή δεν έχει θεατές. Απαραίτητη όμως σημείωση: Επειδή δεν έχει θεατές, μην περιμένετε χειροκρότημα.

Εάν αυτός που έμεινε χωρίς δουλειά είναι ο άντρας, επικρατεί επίσης η αντίληψη ότι τα πράγματα είναι πιο εύκολα σε συντροφικό επίπεδο, γιατί η γυναίκα έτσι κι αλλιώς είναι οπλισμένη με υπομονή.

Η συγκεκριμένη υπομονή πρόκειται για μία διαφορετική ειπωμωνύ. Με το που ανατρέπεται το καθεστώς και κάποιος από εργαζόμενος γίνεται «οικιακά», είτε είναι άντρας είτε γυναίκα ακολουθούν ντόμινο μια σειρά από ανατροπές που με τη δύναμη του τσουνάμι σαρώνουν το φοινικόδεντρο από όπου, καθισμένος στην κορυφή, στεγνός και ασφαλής, παρατηρούσε με τα κιάλια την επερχόμενη περιβαλλοντική καταστροφή του. Όσο φώναζε ότι πλησιάζει το κακό, ο/η σύντροφός του μάζευε βιαστικά τις καρέκλες.

Ο / Η σύντροφος ζει μια συντροφική εξ αγχιστείας ανεργία. Μια μοναχική, σιωπηλή, βαθιά θλιπτική συν-ανεργία κλάσεις ανώτερη από την κλασική υπομονή. Είναι η δύναμη του να είσαι πάντα εκεί όταν φυγοκεντρικά διώχνεσαι απών, οι τρυφερές συνωμοσίες και οι κρυφά πληρωμένοι λογαριασμοί, ο πάκος τα ματαιωμένα σχέδια στην τσάντα της ανακύκλωσης, η αναβολή της αναβολής ω αναβολή, η θετική αύρα στο σπίτι που δεν κυκλοφορεί σε σπρέι, το μοίρασμα της νυχτερινής εφίδρωσης, η αντοχή σε μια επώδυνη μονιμότητα, η νέα γνώση της νεοαπόγνωσης, η συνεχής επίκυψη για να σηκώνεις από κάτω πεσμένες κουβέντες, το κολλημένο χαμόγελο, η άγρυπνη ματιά κι όταν κοιμάσαι, η πλύνε-βάλε στολή κλόουν για μπροστά στα παιδιά, η ανώφελη επίγνωση ότι από τον σύντροφό σου και συγκεκριμένα από το δικό του πότε θα βρει νέα εργασία, εξαρτάται η λύση του δικού σου προβλήματος.

Είτε άντρας είτε γυναίκα, ως σύντροφος έρχεται κανείς αντιμέτωπος με πρακτικά καθημερινά θέματα που σταδιακά, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, από το πώς δηλαδή εκτοξεύουν έναν τεταμένο άνθρωπο, επιλέγει να αποσιωπά και να αντιμετωπίζει μόνος. Αυτό είναι το περιβόητο στάδιο της Σιωπής. Η συντροφική ομερτά της ανεργίας.

Κάτω από τα βουβά πρακτικά και τα σιωπηλά καθημερινά, συσσωρεύονται με τον καιρό ακραία υπαρξιακά φαινόμενα. Το «αυτή θα είναι η ζωή μου από ’δω και μπρος;», το «τι θα γίνει αν διακοπεί αύριο και η δική μου η δουλειά;», το «από πότε έχουμε να περάσουμε καλά;» είναι μερικά μόνο από τα κλασικά υπαρξιακά ερωτήματα που τιτιβίζουν ενοχλητικά, δαιμονισμένα, γύρω από την ή τον συν-άνεργο σύντροφο.

Η «ειπωμωνύ» σαν το ξερό κρεμμύδι έχει πολλές φλούδες. Αθώα λευκές φλούδες που, ωμές, καίνε σαν διάολοι. Μέσα-μέσα στις φλούδες του κρεμμυδιού υπάρχει κρυμμένη μια πράσινη, χλωρή καρδιά. Η κοινή καρδιά του ζεύγους.

Σκέψη στο περιθώριο
Ο κόσμος την καρδιά του ξερού κρεμμυδιού τείνει να την πετάει και να κρατάει τις φλούδες.

Το κοριτσάκι της Χιροσίμα

Τριγυρνάει στο μυαλό μου εδώ και μέρες, μετά το τρομερό ατύχημα- δυστύχημα στην Ιαπωνία. Είναι το «Τραγούδι» του Ναζίμ Χικμέτ, για το κοριτσάκι της Χιροσίμα- από την αμερικάνικη πυρηνική βόμβα κατά (και για την ακρίβεια: μετά) τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δυστυχώς, όπως όλα δείχνουν, οι λαοί δεν βάζουμε μυαλό και οι τραγωδίες επαναλαμβάνονται ίδια και απαράλλαχτα. Αν δεν ξυπνήσουμε, κινδυνεύουμε να καταστρέψουμε το κοινό μας σπίτι, τον πλανήτη που ήδη πληγώνουμε σχεδόν θανάσιμα.
Σε μια εκδήλωση στον «Ιανό» χθες, για το βιβλίο της Ελένης Γκίκα «Αιώνια επιστροφή» η Ρίτσα Μασούρα αναφέρθηκε στον όλεθρο των ημερών. Η πεποίθησή μου ότι πρέπει να δημοσιεύσω το ποίημα, εντάθηκε. Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης, αύριο, με Ναζίμ Χικμέτ, λοιπόν. Αφιερωμένο στη Ρίτσα:


Εγώ είμαι, εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας
Εδώ ή αλλού, χτυπάω όλες τις πόρτες
Ω, μην τρομάζετε καθόλου πούμαι αθώρητη
Κανένας μια μικρή νεκρή δε μπορεί νάιδει.

Εδώ και δέκα χρόνια εδώ καθόμουνα
Στη Χιροσίμα ο θάνατος με βρήκε
Κ’ είμαι παιδί, τα εφτά δεν τα καλόκλεισα,
Μα τα νεκρά παιδιά δε μεγαλώνουν.

Πήραν πρώτα φωτιά οι μακριές πλεξούδες μου
Μου καήκανε τα χέρια και τα μάτια
Ολη- όλη μια φουχτίτσα στάχτη απόμεινα
Την πήρε ο άνεμος κι αυτή σ’ ένα ουρανό συγνεφιασμένο.

Ω, μη θαρρείτε πως ζητάω για μένα τίποτα,
Κανείς εμένα δε μπορεί να με γλυκάνει
Τι το παιδί που σαν εφημερίδα κάηκε
Δε μπορεί πια τις καραμέλες σας να φάει.

Εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας, ακούστε με,
Φιλέψτε με μονάχα την υπογραφή σας
Ετσι που τα παιδάκια πια να μη σκοτώνονται
Και να μπορούν να τρώνε καραμέλες.

(Είναι η μετάφραση του Γιάννη Ρίτσου. Υπέροχη, όπως διαπίστωσα διαβάζοντας το ποίημα στο πρωτότυπο. Εξαιρετικά συγκινητική, ειλικρινής, ποιητική- αν και με ύφος, τι άλλο;- Ρίτσου. Ο ένας μεγάλος παραδίδει στην δική του γλώσσα τον άλλο μεγάλο)

Hiroshima Child

I come and stand at every door
But none can hear my silent tread
I knock and yet remain unseen
For I am dead for I am dead

I'm only seven though I died
In Hiroshima long ago
I'm seven now as I was then
When children die they do not grow

My hair was scorched by swirling flame
My eyes grew dim my eyes grew blind
Death came and turned my bones to dust
And that was scattered by the wind

I need no fruit I need no rice
I need no sweets nor even bread
I ask for nothing for myself
For I am dead for I am dead

All that I need is that for peace
You fight today you fight today
So that the children of this world
Can live and grow and laugh and play

(Δεν κατάφερα να βρω σε ποιον ανήκει αυτή η αγγλική μετάφραση, πολύ ρέουσα, αλλά με κάποιες ανακρίβειες ως προς το περιεχόμενο. Παρόλα αυτά, καθόλου δεν πειράζει.)
Update: Η αγαπημένη μου φίλη Ιφιμέδεια μας πληροφορεί σε σχόλιό της πως η μετάφραση είναι της Jeannette Turner. Την ευχαριστώ θερμά.



Kız Çocuğu

Kapıları çalan benim
kapıları birer birer.
Gözünüze görünemem
göze görünmez ölüler.
Hiroşima’da öleli
oluyor bir on yıl kadar.
Yedi yaşında bir kızım,
büyümez ölü çocuklar.
Saçlarım tutuştu önce,
gözlerim yandı kavruldu.
Bir avuç kül oluverdim,
külüm havaya savruldu.
Benim sizden kendim için
hiçbir şey istediğim yok.
Şeker bile yiyemez ki
şâat gibi yanan çocuk.
Çalıyorum kapınızı,
teyze, amca, bir imza ver.
Çocuklar öldürülmesin,
şeker de yiyebilsinler
Το ποίημα στη γλώσσα του Χικμέτ. Λιτό, δωρικό, στιβαρό, συγκινημένο. Χωρίς τίποτα το περιττό. Στο βίντεο ακούγεται ο ποιητής και η Τζόαν Μπαέζ.

Καλή ισημερία. Καλή άνοιξη. Όχι άλλη Χιροσίμα – όσο παλιομοδίτικο και αν ακούγεται αυτό…

Μάρω Δούκα και "δίκιο"

"Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ" αλλά και εξαιρετικό βιβλίο. Παρότι δεν είμαι επίσημο μέλος στη Λέσχη Ανάγνωσης "Ο Κήπος των Μυστικών" και δεν δικαιούμαι... δια να προσκαλώ (όπως έλεγε και κάποιος αείμνηστος) εντούτοις, το σημειώνω: αύριο Κυριακή 13 Μαρτίου ώρα 6.30μμ στο "Εναστρον" της οδού Σόλωνος, οι αναγνώστες του "κήπου" συναντούν τη Μάρω Δούκα. Οσοι έχετε διαβάσει το τελευταίο της μυθιστόρημα (εκδόσεις Πατάκη), αλλά ακόμη και όσοι δεν προλάβατε, όμως αγαπάτε το έργο της σπουδαίας αυτής συγγραφέως, θα κερδίσετε πολλά παρακολουθώντας την εκδήλωση-και μετέχοντας, εννοείται. Κόντρα, αν θέλετε, στη μαυρίλα των ημερών.

Κρατικά λογοτεχνικά βραβεία για βιβλία του 2009

Από τη Διεύθυνση Γραμμάτων της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού του ΥΠΠΟΤ ανακοινώνονται τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2010, που αφορούν στις εκδόσεις έτους 2009, στα οποία κατέληξε η επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας από τον «βραχύ κατάλογο» των υποψηφίων προς βράβευση έργων, μετά από επανειλημμένες συνεδρίες και μακρές συζητήσεις. Σημειώνεται ότι είναι η τελευταία φορά που τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία απονέμονται με βάση τις διατάξεις του ν. 2557/1997. Από την επόμενη χρονιά και εφεξής, θα εφαρμοσθεί η νέα νομοθεσία, η οποία αναμόρφωσε ριζικά τον εν λόγω θεσμό (άρ. 40 του ν. 3905/2010). Τα βραβεία έχουν ως ακολούθως:

Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στην Κική Δημουλά για το σύνολο του έργου της

Βραβείο Περιοδικού
Απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στα περιοδικά «Το Δέντρο» και «Διαβάζω» για τη συμβολή τους στην προβολή και διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας.

Βραβείο Ποίησης
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Παντελή Μπουκάλα για το έργο του με τίτλο «Ρήματα», εκδόσεις Άγρα.

Βραβείο Διηγήματος
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Παναγιώτη Κουσαθανά για το έργο του με τίτλο «Λοξές ιστορίες που τελειώνουν με ερωτηματικό», εκδόσεις Ίνδικτος.

Βραβείο Μυθιστορήματος
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στη Βασιλική Ηλιοπούλου για το έργο της με τίτλο «Σμιθ», εκδόσεις Πόλις.

Βραβείου Δοκιμίου – Κριτικής
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Άγγελο Χανιώτη για το έργο του με τίτλο «Θεατρικότητα και δημόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσμο», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Βραβείο Χρονικού – Μαρτυρίας
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στο Γιώργο Βέη για το έργο του με τίτλο «Από το Τόκιο στο Χαρτούμ: Μαρτυρίες, συνδηλώσεις», εκδόσεις Κέδρος.

Ο βραχύς κατάλογος υποψηφίων προς βράβευση έργων (δημοσιευμένων το έτος 2009 και κατατεθειμένων στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος), από τον οποίο επελέγησαν τα ανωτέρω βραβεία είναι ο ακόλουθος (αλφαβητικά):

Α. Υποψήφιοι για το Βραβείο Ποίησης
1) Ορέστης Αλεξάκης για το έργο του «Το άλμπουμ των αποκομμάτων», εκδόσεις Γαβριηλίδης
2) Χάρης Βλαβιανός για το έργο του «Διακοπές στην πραγματικότητα: Ποιήματα/σχεδιάσματα/μεταγραφές», εκδόσεις Πατάκης
3) Γιώργος Γεωργούσης για το έργο του «Τα παλαιά χιόνια», εκδόσεις Γαβριηλίδης
4) Έλσα Κορνέτη για το έργο της «Ένα μπουκέτο ψαροκόκαλα», εκδόσεις Γαβριηλίδης
5) Δημήτρης Κοσμόπουλος για το έργο του «Βραχύ χρονικό», εκδόσεις Κέδρος
6) Πάνος Κυπαρίσσης για το έργο του «Μαύρο Βαμβάκι», εκδόσεις Μελάνι
7) Παντελής Μπουκάλας για το έργο του «Ρήματα», εκδόσεις Άγρα

Β. Υποψήφιοι για το Βραβείο Διηγήματος
1) Κώστας Ακρίβος για το έργο του «Τελετές ενηλικίωσης: Μια ζωή σε δεκαεφτά επεισόδια», εκδόσεις Μεταίχμιο
2) Δήμητρα Κολλιάκου για το έργο της «Η αρρώστια των βουνών», εκδόσεις Πατάκης
3) Παναγιώτης Κουσαθανάς για το έργο του «Λοξές ιστορίες που τελειώνουν με ερωτηματικό: Μυθιστορίες για τα ολέθρια επακόλουθα του χρόνου», εκδόσεις Ίνδικτος
4) Ανδρέας Μήτσου για το έργο του «Η ελεημοσύνη των γυναικών», εκδόσεις Καστανιώτης
5) Γιώργος Σκαμπαρδώνης για το έργο του «Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος- Διηγήματα 2004-2009», εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Γ. Υποψήφιοι για το Βραβείο Μυθιστορήματος
1) Παναγιώτης Αγαπητός για το έργο του «Μέδουσα από σμάλτο: Μια βυζαντινή ιστορία μυστηρίου», εκδόσεις Άγρα
2) Ρέα Γαλανάκη για το έργο της «Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα», εκδόσεις Καστανιώτης
3) Βασιλική Ηλιοπούλου για το έργο της «Σμιθ», εκδόσεις Πόλις
4) Τηλέμαχος Κώτσιας για το έργο του «Στην απέναντι όχθη», εκδόσεις Ψυχογιός
5) Αλέξης Πάρνης για το έργο του «Η οδύσσεια των διδύμων», εκδόσεις Καστανιώτης
6) Έρση Σωτηροπούλου για το έργο της « Εύα», εκδόσεις Πατάκης

Δ. Υποψήφιοι για το Βραβείο Δοκιμίου – Κριτικής
1) Δημήτρης Ν. Λαμπρέλλης για το έργο του «Η επίδραση του Νίτσε στην Ελλάδα. «Τέχνη» και «Διόνυσος», Βλαστός και Καζαντζάκης», εκδόσεις Παπαζήσης
2) Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας για το έργο του «Η αξιοπρέπεια του ανθρώπου: Στοχασμοί σε θέματα των καιρών μας», εκδόσεις Παπαζήσης
3) Δ.Ν. Μαρωνίτης για το έργο του «Τάκης Σινόπουλος – Μίλτος Σαχτούρης: Μελετήματα», εκδόσεις Πατάκης
4) Παναγιώτης Νούτσος για το έργο του «Δημήτρης Χατζής: Το διπλό βιβλίο», εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
5) Νίκος Σαραντάκος για το έργο του «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία: Τριάντα συν μια ιστορίες λέξεων που ίσως να σας έχουν απασχολήσει», εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου
6) Άγγελος Χανιώτης για το έργο του «Θεατρικότητα και δημόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσμο», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
7) Γιάννης Ψυχοπαίδης για το έργο του «Νόστος: Μικρά κείμενα για την τέχνη», εκδόσεις Κέδρος

Ε. Υποψήφιοι για το Βραβείο Χρονικού – Μαρτυρίας
1) Γιώργος Βέης για το έργο του «Από το Τόκιο στο Χαρτούμ: Μαρτυρίες, συνδηλώσεις», εκδόσεις Κέδρος
2) Σαράντος Ι. Καργάκος για το έργο του «Λιβύη: αναζητώντας το χαμένο «σίλφιο» στην ελληνική Κυρήνη», εκδόσεις Ι. Σιδέρης
3) Δημήτρης Νικορέτζος για το έργο του «Ο άγνωστος Ελύτης της Μυτιλήνης», εκδόσεις Αιολίδα
4) Σώτη Τριανταφύλλου για το έργο της «Ο χρόνος πάλι», εκδόσεις Πατάκης
5) Αγαμέμνων Φαράκος για το έργο του «Πώς δενόταν το ατσάλι: Τα πικρά, μεγάλα, ωραία, χρόνια», εκδόσεις Ιωλκός

Σαν ψάρι το 'χουν πιάσει μες στα δίχτυα...

"Ποιος τη ζωή μου ποιος την κυνηγά
Να την ξεμοναχιάσει μες στη νύχτα…"

Τα μεγάφωνα τραγουδάνε. Κάποτε τραγουδούσαμε εμείς, με φωνές άγουρες, πεισμωμένες. Τα ίδια λέγαμε, τα ίδια ακούγαμε κρυφά στις σχολικές εκδρομές. Πώς πέρασαν, αλήθεια, 37 χρόνια; Πώς έγιναν όλα αυτά ανάμεσα; Πότε σκοτώσαμε το Πολυτεχνείο; Πότε του δώσαμε τη χαριστική βολή; Ποιοι;

«Ω ανήμπορο ποίημα,
ανήμπορο, ανήμπορο, ατελέσφορο.»

Ακούω μέσα μου τη φωνή του ποιητή. Ακούω τις φωνές της λαοθάλασσας του 1973 που ζητά Ελευθερία. Πέρασα πρώτη χρονιά από την Πατησίων μετά από δεκαετίες και εξοργίστηκα. Δεν τολμούσα, μη σκεπαστούν αυτές οι ουράνιες φωνές με κραυγές, και οι μαγικές εικόνες της νιότης μου με εικόνες στα όρια του εθνικοπατριωτικού κιτς.
Για μένα, άλλωστε, το Πολυτεχνείο δεν είναι γιορτή. Εχω χρόνια να πάω στη διαδήλωση, λίγο μετά από την επέτειο που δολοφονήθηκαν ο Ιάκωβος Κουμής και η Σταματία Κανελοπούλου σταμάτησα να συμμετέχω σε αυτό το προκατασκευασμένο παιχνίδι «αναρχικών» ή δεν ξέρω τι άλλο και αστυνόμων, όπου πάντα κάποιος φασιστικής νοοτροπίας δημοσιογράφος κραυγάζει επειδή καίνε τις σημαίες και κανείς δεν κοιτάζει πως καίγεται, σιγά- σιγά και σταθερά, η Εθνική μας Μνήμη- και γι’ αυτό άλλωστε γίνονται τα επεισόδια. Για να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη από φλέγοντα θέματα και για να μάθουν αυτοί που δεν έζησαν την εξέγερση ότι Πολυτεχνείο ίσον καταστροφές.
Το Πολυτεχνείο, όμως, αυτό το ένδοξο αλωνάκι (κατά τον χαρακτηρισμό του άλλου ποιητή για το Μεσολόγγι) ήταν ειρήνη. Ηταν ψωμί, παιδεία ελευθερία. Ηταν αεράκι ελευθερίας μέσα σε μια πολύχρονη, τρομακτική καταπίεση εξαιτίας της οποίας, τελικά, και δοθείσης της οσφυοκαμψίας μας, καταστράφηκαν οι δομές της ελληνικής κοινωνίας και φτάσαμε σήμερα να μην αντιδρούμε για τίποτα. Οι πρωταγωνιστές του έσπευσαν, φυσικά, να εξαγοράσουν τη συμμετοχή τους, να πάρουν θώκους στον πολιτικό μας βίο. Δεν θα ασχοληθώ με αυτούς.
Θα ασχοληθώ με το ξανθωπό κορίτσι που βαδίζει στην Πατησίων με τις φίλες του από ένα νυχτερινό σχολείο. Εκείνες έμαθαν πως κάτι γίνεται στο Πολυτεχνείο και την ξεσήκωσαν. Ο Νοέμβρης είναι ζεστός, σαν άνοιξη. Φορά γαλάζια μαθητική ποδιά και μια κόκκινη λεπτή ζακετούλα. Ξαφνικά βρίσκεται σε μια μεγάλη συγκέντρωση στην οποία ακούγονται συνθήματα: έξυπνα, εύστοχα, τα καταλαβαίνει απολύτως, την εκφράζουν: Ψωμί- Παιδεία- Ελευθερία (το μεγάλο αίτημα). Και Εξι χρόνια είν’ αρκετά- δεν θα γίνουνε επτά (για τη χούντα). Και Δεν σε θέλει ο λαός παρ’ τη Δέσποινα κι εμπρός (για τον αρχιδικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο). Και Κάτω η χούντα. Και Φονιάδες των λαών Αμερικάνοι (αυτό δεν το καταλάβαινε τότε. Το κατάλαβε αμέσως μετά και το αγάπησε πολύ). Στο περίπτερο γωνία Πατησίων και Στουρνάρη ήταν γραμμένο το σύνθημα: Μάης 68 (κι αυτό αργότερα το κατάλαβε. Τότε ήταν μόλις 16 ετών). Δεν είχε απαγορευμένα συνθήματα. Κάποια άλλαζαν, όταν «δοκιμάζονταν» και βρίσκονταν «κουτσά» στον ρυθμό. Κάποια εξελίσσονταν. Κανένα, όμως, δεν χανόταν. Κανένα δεν μας το επέβαλαν, ή δεν το επιβάλαμε.
Φωνάζουμε όλοι μαζί. Χορεύουμε όλοι μαζί. Η κόκκινη ζακέτα γίνεται σημάδι- σημαία. Την κουνάω στον αέρα. Είναι η πρώτη μου διαδήλωση και τα πάντα γύρω αποπνέουν ελευθερία, γλύκα, λάμψη. Είμαι χαρούμενη. Είμαι ευτυχισμένη. Είμαι επαναστατημένη. Αυτή είναι η Στιγμή μου, η κορυφαία στιγμή μου στα πεδία της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας. Δεν το ξέρω ακόμη πως αυτή θα είναι και η Στιγμή μου μέσα στην Ιστορία. Επαιξε πάντως τον δικό της ρόλο, κατόπιν, στο να γίνω ενεργή πολίτης. Είμαι σίγουρη ότι θα νικήσουμε. Αγνοώ πως θα τελειώσει πικρά αυτό που τόσο γλυκά ξεκίνησε, όμως θα έχει τη δική του σημαντική συνεισφορά στην πτώση της χούντας, όπως το οσφριζόμασταν εκείνη τη στιγμή.
Από τότε, επί 37 χρόνια προσπαθούν να ξεριζώσουν το Πολυτεχνείο της εξέγερσης απ’ τη συλλογική μνήμη. Το έκαναν εθνική επέτειο, το μετέτρεψαν σε πανηγυράκι, το καπηλεύθηκαν, το τσάκισαν. Τα κομματικά μπλοκ ανταγωνίζονται ποιο θα έχει τον περισσότερο κόσμο, ποιο θα καπελώσει τους άλλους με τα πανώ, τις σημαίες, τα συνθήματα. Λόγος προπαγανδιστικός. Ξύλινος. Πεθαμένος. Ακριβώς ό,τι δεν ήταν το αυθεντικό Πολυτεχνείο.

Ουρλιάζουν και σφυρίζουν φορτηγά
Σαν ψάρι μ’ έχουν πιάσει μες στα δίχτυα
Για κάποιον μες στον κόσμο είναι αργά…

Πολύ φοβάμαι πως και για το Πολυτεχνείο αργά είναι. Μπροστά από την πόρτα, σφραγισμένη πλέον εσαεί, και χθες τα τραπεζάκια με τα γαρύφαλλα. Ούτε οι πλαστικοί κουβάδες δεν άλλαξαν τόσα χρόνια. Δεν συζητώ για τη γωνιακή- ακριβώς- Τοσίτσα όπου την ώρα της «γιορτής» κάποιοι έκαναν χρήση πρέζας και κάποιοι χρησιμοποιούσαν τους θάμνους για ανακούφιση- μέρα μεσημέρι! Δεν συζητώ για τα κρεμασμένα πανώ στα κάγκελα, που καλύπτουν το ένα το άλλο και έτσι το μήνυμα δεν υπάρχει πουθενά, μουτζουρώνεται, κραυγάζει, γίνεται προκατασκευασμένο, άρα νεκρό.
Μονάχα τα συνθήματα αλλάζουν, ανάλογα με τα αιτήματα των κομμάτων- και δη της Αριστεράς. Να τα μνημόνια, να οι πλουτοκρατίες, που δεν ήξερε και να το πει ο εκφωνητής (μην τον μαλώσετε, σύντροφοι, δικό σας είναι το πρόβλημα), να τα βαλσαμωμένα κομματάκια από τη σάρκα της 17 Νοέμβρη (την ημερομηνία εννοώ). Οργίζομαι. Μέμφομαι τον εαυτό μου, που σας άφησα κι εγώ να σκοτώσετε το Πολυτεχνείο μου, που σας αφήνω να το περιφέρετε σαν Επιτάφιο κάθε χρονιά, που μας άφησα να ξεχάσουμε τι στ’ αλήθεια ήταν. Ένα όνειρο, τόσο μα τόσο μακρινό και άπιαστο, που μας ξέφυγε ήδη από την αρχή.

And the Nobel goes to...

Επιτέλους, το πήρε. Μετά από πολλά χρόνια που άκουγε το όνομά του να συγκαταλέγεται, απλώς, στους υποψήφιους, ο Μάριο Βάργκας Λιόσα (ή Γιόσα, ανάλογα με το πώς το προφέρει ο καθένας) επελέγη για το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Γιατί όχι; Είναι Λατινοαμερικάνος, από μια μεγάλη σχολή μυθιστορήματος δηλαδή, είναι καλός συγγραφέας (αν και όχι του ύψους ενός Μάρκες ή, στο αντίστοιχο της ποίησης, ενός Οκτάβιο Πας) είναι και πρώην αριστερός, νυν (πολύ) δεξιός. Ανακατεύθηκε μάλιστα με την πολιτική, από αυτή, τη δεξιά θέση, θέτοντας υποψηφιότητα για πρόεδρος της χώρας του. Μέσα στα συνήθη κριτήρια της Σουηδικής Ακαδημίας, δηλαδή.

O Μάριο Βάργκας Λιόσα γεννήθηκε το 1936 στην Αρεκίπα του Περού. Ήδη με το πρώτο του μυθιστόρημα Η πόλη και τα σκυλιά (μτφρ. Aγγελική Aλεξοπούλου, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1999) έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο. Aπό τις Eκδόσεις Kαστανιώτη κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματα Μια ιστορία για τον Μάυτα (μτφρ. Aγγελική Aλεξοπούλου, 1997), Τα τετράδια του δον Ριγοβέρτο (μτφρ. Bιβή Φωτοπούλου, 2001), Η γιορτή του τράγου (μτφρ. Aγγελική Aλεξοπούλου, 2002), Το πράσινο σπίτι (μτφρ. Kατερίνα Tζωρίδου, 2005). Επίσης κυκλοφορεί η αυτοβιογραφία του με τον τίτλο Το ψάρι στο νερό (μτφρ. Λήδα Παλλαντίου, 1999) και το δοκίμιό του Επιστολές σ' ένα νέο συγγραφέα (μτφρ. Mαργαρίτα Mπονάτσου, 2001).
Το πρώτο του μυθιστόρημα θεωρείται και το καλύτερό του. Με πρόσχημα τις βαρβαρότητες σε μια στρατιωτική σχολή περιγράφει τη διαδικασία που μεταμορφώνει την πλειονότητα σε πιόνια και φερέφωνα μιας βάναυσης, αυταρχικής και ιεραρχημένης κοινωνίας. Με αυτό τον τρόπο, οι έφηβοι ήρωες- τα σκυλιά- καταπιέζονται και αλλάζουν για ναενσωματωθούν στην πόλη- κοινωνία
Κατά την Αγγελική Αλεξοπούλου, «για τον Μάριο Βάργκας Λιόσα, η λογοτεχνία υπάρχει για να επιτελεί κοινωνικό έργο: πρέπει, με άλλα λόγια, να αφυπνίζει, να ξεσηκώνει, να θορυβεί τον αναγνώστη της, να του ξυπνάει την επιθυμία να αλλάξει τον κόσμο που ζει - έναν κόσμο που δηλωμένα δεν αρέσει στον ίδιο - να ανατρέπει τις παλιές παραδεδεγμένες αξίες του.
Ο συγγραφέας οφείλει να είναι ένας ασυμβίβαστος επαναστάτης, να αποκαλύπτει τους μηχανισμούς της κοινωνίας που διαφθείρουν το άτομο, γι αυτό και τα έργα του είναι κατά βάση ανθρωποκεντρικά και οι ήρωές του είναι αθώα, μα και προδομένα πλάσματα.»

«Τα καλύτερα πράγματα στη ζωή μου, μού συνέβησαν διαβάζοντας», έχει πει ο ίδιος στην εφημερίδα «Ελ Παΐς» «Η ενασχόλησή μου με το γράψιμο δεν θα είχε αναδειχθεί εάν δεν είχα γοητευτεί τόσο πολύ από τον κόσμο της μυθοπλασίας, την οποία ανακάλυψα σε ηλικία πέντε ετών, στην Κοτσαμπάμπα της Βολιβίας, με τα πρώτα μου βιβλία. Θυμάμαι πόσο εμπλούτισα και ανέπτυξα την πραγματικότητα χάρις στην ανάγνωση. Η ανάγνωση σε κάνει κύριο μιας γλώσσας. Κάποιος που δεν διαβάζει, αναγκαστικά έχει φτωχό λεξιλόγιο και εκφράζεται άσχημα. Αυτό δεν σημαίνει μόνο ότι είναι περιορισμένη η γνώση σου στη γλώσσα, αλλά και ότι σκέπτεσαι κακά γιατί σκέπτεται με τον τρόπο που μιλά και αντιστρόφως.
Είμαι εντελώς πεπεισμένος πως κάποιος που διαβάζει απολαμβάνει καλύτερα τη ζωή, αν και αντιλαμβάνεται περισσότερο τα προβλήματα στον κόσμο. Υπάρχει μια διαδικασία που αναπτύσσεις, όπως η περιέργεια και οι αμφιβολίες οι οποίες δημιουργούνται μέσα από την ανάγνωση καλών βιβλίων. Αυτό όμως, σε κάνει να ζεις καλύτερα».
Οσο για το γράψιμο; «Eίναι σίγουρο» λέει, «πως γράφεις, για να ζήσεις όσα δεν μπορείς στην πραγματική σου ζωή, είναι ένας τρόπος να ζεις πολλά πεπρωμένα, πολλές εμπειρίες, να υποδύεσαι πολλούς ρόλους. Ο λόγος ύπαρξης της λογοτεχνίας είναι να προσφέρει στη ζωή σου, όλες αυτές τις εμπειρίες που δεν μπορείς να έχεις στην πραγματικότητα, ενώ συγχρόνως το μυαλό σου τις αποζητά. Tο να γράφεις σήμερα είναι η αναζήτηση μιας ασφάλειας μέσα στην ανασφάλεια. Eνα είδος μαγικού κλειδιού, ικανού να δώσει μια λογική συνοχή σε αυτό που διαφορετικά θα ήταν απόλυτα χαώδες.»

Ελληνικά Γράμματα: ο πολιτισμός ΔΕΝ είναι ζημιογόνα επιχείρηση

Εκατό εργαζόμενοι στον δρόμο, πολλές μικρές επιχειρήσεις που συνεργάζονταν με τα "Ελληνικά Γράμματα" πλήττονται, η Γνώση εξόριστη. Με επίγνωση όλων αυτών, αποφασίστηκε να κλείσει ο ιστορικός εκδοτικός οίκος, ο πρώτος που κλείνει ή μάλλον, "κλείνεται". Σήμερα έστειλα στο μπλογκ των εργαζομένων- απολυμένων τη δική μου διαμαρτυρία, που είναι ταυτοχρόνως και μήνυμα συμπαράστασης στον αγώνα τους:
Μπορείτε να δείτε το μήνυμα εδώ
Να μην ξεχάσουμε ότι μεθαύριο Κυριακή, ώρα 8 το βράδυ οι εργαζόμενοι διαδηλώνουν έξω από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και ζητούν τη συμπαράστασή μας. Να είμαστε όλοι εκεί, oπωσδήποτε, για να υπερασπιστούμε το δικό μας μνημόνιο. Αυτό που λέει ότι αν όταν ανοίγει ένα σχολείο κλείνει μια φυλακή, όλοι συνειδητοποιούμε τι φοβερές "φυλακές" ανοίγουν όταν κλείνει ένα σχολείο (=εκδοτικός οίκος). Αμφίεση και διάθεση επαναστατημένες, λοιπόν και πάμε εκεί, στο πεζοδρόμιο της οδού Βασιλίσσης Σοφίας, κάτω από τα πανώ τους. Αυτό κάναμε στα νιάτα μας, αυτό μέχρι τώρα, αυτό και από δω και πέρα. Καλή δύναμη!

"Όπου και να σας βρίσκει το κακό αδελφοί"

Στο σημερινό Εθνος δημοσιεύθηκε το σχόλιό μου για το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου:

Ελλειψη χρημάτων στάση εκδηλώσεων, λέει, περίπου (με δικά μου λόγια) το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Εχουμε μειωμένο προϋπολογισμό; Πρώτον αποφασίζουμε απολύσεις (εξαιρετικά άδικο και θλιβερό) και δεύτερον, όπως διαβάζω στον Τύπο, σταματάμε τα αφιερώματα σε συγγραφείς για τους οποίους εορτάζονται κάποιοι επέτειοι. Εκτός εάν βρεθούν χορηγοί.
Και έρχομαι μετά από αυτό να ρωτήσω τον πολιτικό προϊστάμενο του Κέντρου, τον υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού Παύλο Γερουλάνο: θα αποδεχθεί αυτή την απόφαση; Δεν θα το πρότεινα. Καθόλου. Ειδάλλως, έτοιμη είναι η πραγματικότητα να του φωνάξει ΜΗ.
Την ερχόμενη κιόλας χρονιά, το 2011, η Ελλάδα θα πρέπει να σημειώσει μια διπλή, σημαντική επέτειο. Είναι τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Γκάτσου και του Οδυσσέα Ελύτη. Δύο εκπροσώπων της περίφημης Γενιάς του ‘30. Ο δεύτερος, μάλιστα, έχει δοξάσει την Ελλάδα με το Νόμπελ του. Ακόμη ένα, μετά τον Γιώργο Σεφέρη, και μοναδικά μέχρι σήμερα.
Θα έρθει λοιπόν η μητέρα πατρίδα και θα πει στα δύο τέκνα της (με δικά μου λόγια πάντοτε), «αν δεν βρεθούν χορηγοί, συγνώμη, αλλά δεν είναι δυνατόν να σας τιμήσω διά του μοναδικού κρατικού φορέα μου που οργανώνει εκδηλώσεις για τη λογοτεχνία»; Θα πει ότι από έναν προϋπολογισμό παχουλούτσικο, αυτό που σκέφτηκε να κόψει είναι οι τιμητικές εκδηλώσεις; Όλα τα άλλα, δηλαδή, είναι απαραίτητα και αυτό μονάχα δεν είναι; Αυτό είναι επουσιώδες, έρχεται δεύτερο; Αυτό δεν δικαιολογεί τα χρήματα που διατίθενται; Η εθνική συλλογική μνήμη πρέπει να πάει περίπατο; Μητέρα είναι αυτή ή κακιά μητριά επιτέλους;
Αν χρειάζονται χορηγοί για το αυτονόητο καθήκον της Ελλάδας, αναρωτιέμαι πού θα στηριχθεί το Αύριο. Η Παιδεία και ο πολιτισμός δεν είναι οι αξίες μας, υποτίθεται; Αλλά μια και έφτασα στην Παιδεία, ας το πω εγκαίρως. Πέρυσι, μεσούντος του Ετους Γιάννη Ρίτσου, για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή, το υπουργείο Παιδείας είχε θεωρήσει αρμόζον (ενδεχομένως και απαραίτητο) να αφαιρέσει τη «Σονάτα του σεληνόφωτος» από τη διδακτέα ύλη. Καθώς πλησιάζει το Ετος Ελύτη, ειδοποιώ τους αρμοδίους από νωρίς να μην ξεχάσουν να βγάλουν και όποιο δικό του έργο ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Καλύτερα ας βγάλουν και την «Αμοργό» του Γκάτσου. Αν την έχουν...

Ο σύνδεσμος, εδώ

Κυκλοφόρησε, όμως και η
Ανοιχτή επιστολή του Σωματείου Εργαζομένων Εθνικού Κέντρου Βιβλίου
Εχει εξαιρετική σημασία. Διαβάστε την, παρακαλώ:



"Αθήνα, 27 Μαΐου 2010

Μέσα στο ευρύτερο κλίμα που έχει δημιουργηθεί, μετά τις αιφνιδιαστικές απολύσεις των 9 συναδέλφων μας, την παραίτηση του Αντιπροέδρου του Δ.Σ. και τις δηλώσεις του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, θα θέλαμε να τοποθετηθούμε δημόσια για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα και να θέσουμε το πρόβλημα στις πραγματικές του διαστάσεις.

Η ανακοίνωση του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) για την «αναστολή κάποιων δράσεων» αφορά δευτερεύουσες μόνο πρωτοβουλίες του (βραβείο σεναρίου, περίπτερο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, γραφείο του ΕΚΕΒΙ στη Στοά του Βιβλίου και παρουσία του σε ορισμένες μικρής σημασίας εκθέσεις βιβλίου στο εξωτερικό και στην Αττική), και όχι τον κύριο όγκο του έργου του. Αρκεί η αναστολή των δράσεων αυτών για να δικαιολογηθεί η απόλυση εννέα εργαζομένων; Πώς σκοπεύει να υλοποιήσει το ΕΚΕΒΙ το υπόλοιπο από το κύριο πρόγραμμά του, που διατηρείται ανέπαφο και στο οποίο οι απολυμένοι συνάδελφοι είχαν ρόλους καθοριστικούς, με τα τρία τέταρτα μόνο των εργαζομένων;

Το δίλημμα «πληρώνω τους εργαζόμενους και δεν πραγματοποιώ δράσεις» ή «μειώνω το προσωπικό για να χρηματοδοτήσω κάποιες δράσεις» είναι ένα ψευδές δίλημμα. Ποια ήταν ακριβώς η περικοπή προϋπολογισμού που έκανε αναγκαίες τις απολύσεις των εργαζομένων; Το 35% προφανώς δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα αφού το Υπουργείο το διέψευσε. Σε τι ύψος ανέρχεται, τελικά, ο προϋπολογισμός του ΕΚΕΒΙ φέτος; 1.170.000 ευρώ; (έτσι ισχυρίζεται το ίδιο). Μεγαλύτερος; (όπως αφήνει να εννοηθεί το ΥΠΠΟΤ;). Σ' αυτά τα 1.170.000 ευρώ περιλαμβάνονται τα 700.000 ευρώ που δόθηκαν ήδη για τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης και τα 100.000 ευρώ που δόθηκαν για την Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου;

Η διοίκηση του ΕΚΕΒΙ ανακοίνωσε ότι έχει ζητήσει από το Υπουργείο να στεγάσει τον οργανισμό σε κτίριο της ιδιοκτησίας του, ώστε να απαλλαγεί από το κόστος των 10.000 ευρώ το μήνα, που καταβάλλει για την ενοικίαση των τωρινών εγκαταστάσεών του στου Μακρυγιάννη (ενώ καταβάλλει και άλλα 3.000 ευρώ το μήνα για την ενοικίαση αποθήκης στην ίδια περιοχή). Το ΕΚΕΒΙ όμως, ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1995 σε κτίριο στην Κηφισιά που του είχε παραχωρηθεί δωρεάν, τη Βίλα Μπότση, κτίριο το οποίο πριν από έναν μόλις χρόνο επέστρεψε ως «μη λειτουργικό» στο κράτος.

Θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε ότι δε μιλάμε για «μη ανανέωση συμβάσεων έργου λόγω αναστολής κάποιων δράσεων», αλλά για απολύσεις εργαζομένων που έγιναν με τρόπο παράνομο σύμφωνα ακόμη και με το ιδιωτικό δίκαιο -αφού έγιναν απροειδοποίητα, στο 22% του προσωπικού χωρίς να διασφαλίζουν ούτε καν την «εξασφάλισή τους» από το ταμείο ανεργίας, με μία «χαριστική» αποζημίωση παρά τη μόνιμη, καθημερινή και πλήρους ωραρίου υπαλληλική σχέση που για κάποιους έφτανε τα 9 συναπτά έτη- χωρίς πειστικές εξηγήσεις για τα κριτήρια της επιλογής.

Για τις επιλογές που κάνει ο καθένας, κρίνεται. Αλλά οι αποφάσεις, τουλάχιστον στο χώρο του βιβλίου, δεν οφείλουν να είναι μόνο νόμιμες ή να προέρχονται από σωστές διοικητικές πράξεις, αλλά πρωτίστως πρέπει να εκφράζουν πολιτισμό. Κι αυτός, απ' ό,τι φαίνεται, έλειψε."

Τι λυπηρό...

Ενας σπουδαίος δάσκαλος

Αντιγράφω, συγκλονισμένη, από το χθεσινό "Βήμα"

Τα λόγια που θα διαβάσετε πιό κάτω, τα απηύθυνε ένας φωτισμένος δάσκαλος στους μαθητές του, στο 2ο ΕΠΑΛ Αχαρνών για την επέτειο της 25ης Μαρτίου.

Σκέφτηκα να σου μιλήσω για τον Καραϊσκάκη,
Αλλά το μυαλό σου θα πάει στο γήπεδο.

Σκέφτηκα να σου μιλήσω για το 21,
Αλλά ο νους σου θα πάει στην Ορίτζιναλ.

Συλλογίστηκα πολύ, για να καταλήξω αν αξίζει
Να σε ταλαιπωρήσω για κάτι τόσο μακρινό, τόσο ξένο.

Δύο αιώνες πίσω κάποια γεγονότα
Τι να λένε σε σένα, Σε εσένα που βιάζεσαι να φύγεις,
Να πας για τσιγάρο, για καφέ ή για κάτι άλλο.

Θα σου μιλήσω λοιπόν προσωπικά.
Εγώ ο δάσκαλος που δούλεψα ένα χρόνο σε αυτό το σχολείο
Και σε δεκαπέντε μέρες φεύγω για αλλού
Σε εσένα που είσαι εδώ ένα, δύο, τρία
'Η και περισσότερα χρόνια,

Θα σου μιλήσω σταράτα
Για να σου εκφράσω δυο σκέψεις μου.
Οι μαθητές που συνάντησα μέσα στις τάξεις,
Οι μαθητές που δίδαξα φέτος
Στην συντριπτική τους πλειονότητα με σεβάστηκαν,
Αν και δεν ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις του μαθήματος.

Πολλοί όμως από τους υπόλοιπους μαθητές
Δε με σεβάστηκαν, με προσέβαλαν κατ' επανάληψη.
Με έργα, με λόγια, με ύβρεις,
Δείχνοντας ένα χαρακτήρα και ένα ήθος
Που με σόκαρε, που με έβαλε σε μελαγχολικές σκέψεις.

Αυτό το φαινόμενο αποδεικνύει
Πως κάτι σάπιο υπάρχει σε αυτό το σχολείο,
Πως εκτός του γνωστικού ελλείμματος
Το συγκεκριμένο σχολείο χωλαίνει δραματικά
Και στο ηθικοπλαστικό του έργο,
Στη διαμόρφωση δηλαδή των μαθητικών ψυχών και πνευμάτων.

Και η ευθύνη για αυτήν την αποτυχία
Είναι ευθύνη αποκλειστικά δική μας,
Των δασκάλων σας και των γονιών σας.

Δεν έχουμε κατορθώσει να σας δείξουμε
Πως χωρίς αρχές η ζωή σας αύριο θα είναι μια κόλαση,
Πως χωρίς όνειρα και στόχους θα χρειαστείτε υποκατάστατα.

Θα καταφύγετε πιθανόν σε επιλογές που θα σας ξεφτιλίσουν,
Θα σας κάνουν να σιχαίνεστε τον εαυτό σας,
Θα σας γεμίσουν τη ζωή πλήξη και κούραση,
Θα σας γεράσουν πρόωρα.

Αν όμως θέλετε μια συμβουλή από ένα δάσκαλο,
Σκεφτείτε το παράδειγμα του Μακρυγιάννη,
Που έφτασε αγράμματος μέχρι τα πενήντα σχεδόν,
Για να καταλάβει τότε πως η μόρφωση, η καλλιέργεια
Ηταν το όπλο που έλειπε από την προσωπική του θήκη..
Και κάθισε με πολλή δυσκολία και χωρίς δάσκαλο
Και έμαθε πέντε κολλυβογράμματα,
Για να μας πει την ιστορία του βίου του,
Το παραμύθι της επανάστασης των υπόδουλων Ρωμιών.

Αυτό το παράδειγμα είναι για σένα το πιο κατάλληλο,
Και μπορείς τριάντα χρόνια νωρίτερα από το στρατηγό Μακρυγιάννη
Να ακολουθήσεις το δρόμο που εκείνος έδειξε,
το μονοπάτι της καλλιέργειας,
το δρόμο της παιδείας,
τη λεωφόρο της προσωπικής σου προκοπής.

Δεν είστε σε τίποτε λιγότερο ικανοί από τον μπάσταρδο
γιο της καλογριάς, τον Αρβανίτη Γιώργη Καραϊσκάκη.
Ηταν κι αυτός αθυρόστομος σαν κι εσάς,
Αλλά είχε αυτό που από τα αλβανικά μάθαμε σαν μπέσα,
Ηταν πάνω απ' όλα μπεσαλής.
Αυτό θα 'θελα να έχετε κι εσείς.
Υπευθυνότητα, μπέσα, τσίπα.
Να αναλαμβάνετε τις ευθύνες σας,
Να απεχθάνεστε την υποκρισία, να σιχαίνεστε το συμφέρον,
Να μισείτε το ψέμα και την ευθυνοφοβία.

Η αγάπη για τον τόπο του, η λατρεία για την πατρίδα του
Ηταν αυτό που χαρακτήριζε τη ζωή του Νικήτα Σταματελόπουλου,
του Νικηταρά.
Αγωνίστηκε στη διάρκεια της επανάστασης,
Συνέβαλε στην απελευθέρωση της πατρίδας του
Κι έπειτα φυλακίστηκε,
Για να χαθεί σ' ένα στενοσόκακο του Πειραιά,
Σχεδόν τυφλωμένος, πάμπτωχος και εγκαταλειμμένος από όλους,
Δεν ζήτησε τίποτε από την ελεύθερη Ελλάδα
Κι όταν οι γύρω του τον παρακινούσαν να απαιτήσει
Από την κυβέρνηση μια πλούσια σύνταξη,
Απαντούσε πως η πατρίδα τον αμείβει πολύ καλά,
Λέγοντας ψέματα, για να μην προσβάλει την πατρίδα του.
Είναι δύσκολο, το κατανοώ, το παράδειγμα του Νικηταρά.
Αλλά νομίζω πως κι εσείς είστε ικανοί για τα δύσκολα,
Μπορείτε να ακολουθήσετε το δρόμο της αξιοπρέπειας,
Να προσπαθήσετε τίμια και με αγωνιστικότητα
Για εσάς και για το μέλλον της οικογένειας που αύριο θα κάνετε.

Ξέρω, καταλαβαίνω, αντιλαμβάνομαι
Πως σας προτείνω μια διαδρομή ζωής δύσκολη και απαιτητική,
Οταν δίπλα σας κυριαρχεί ο εύκολος δρόμος
των γονιών, των δασκάλων, των πολιτικών,
της εποχής στην οποία μεγαλώνετε.

Ομως κάθε εποχή ελπίζει στους νέους της,
Περιμένει από αυτούς να σηκώσουν ψηλά
Και με επιτυχία τη σημαία του αγώνα
και να οδηγήσουν την πατρίδα τους, τον τόπο τους
σε καλύτερες μέρες, σε πιο φωτεινές σελίδες.

Κι όταν βλέπω την εποχή μας
Να μαραζώνει χωμένη στην αλλοτρίωση,
Να ξεψυχά από την τηλεοπτική ανία,
Να μουχλιάζει από το κυνήγι της ευκολίας,
Μόνο σε εσάς ελπίζω,
Στην ειλικρινή σας διάθεση
να αγωνιστείτε,
να αντισταθείτε,
να πολεμήσετε,
να νικήσετε.
Μη μας απογοητεύσετε.