Κυριακή, Σεπτεμβρίου 20, 2009

Γιάννης Ρίτσος, ο διαχρονικός Ελληνας

Χάθηκα, αλλά ο σκοπός ήταν σοβαρός: Με τη Μαρία Τόλη επιμεληθήκαμε μια έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, που εγκαινιάζεται το ερχόμενο Σάββατο. Απευθύνεται κυρίως στους μαθητές (έχει χορηγό και τον Οργανισμό Σχολικών Κτηρίων) και είναι συνοπτική, απλή, αλλά, ελπίζουμε, κατατοπιστική.
Η (φίλη μου) Νινέττα Κοντράρου- Ρασσιά έγραψε στην Ελευθεροτυπία του Σαββάτου το παρακάτω κείμενο:



«Να λες: ουρανός και ας μην είναι», έλεγε ο Γιάννης Ρίτσος δίνοντας κουράγιο στον εαυτό του τα χρόνια της μοναξιάς του στην εξορία. «Ο διαχρονικός Ελληνας» με την πολύπλευρη προσωπικότητα παρουσιάζεται (26 Σεπτεμβρίου - 30 Οκτωβρίου) στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, σε μια έκθεση για τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του, που επιμελήθηκε η βιογράφος του Αγγελική Κώττη.
Η έκθεση θέλει να επισημάνει τη μακρά παρουσία του στην ποίηση, από το 1934 που δημοσιεύεται η πρώτη του συλλογή «Τρακτέρ», ώς το 1989, που καταθέτει τις τελευταίες συλλογές του, «Δευτερόλεπτα» και «Σφυρίγματα πλοίων». Γι' αυτό η επιλογή των εκθεμάτων στράφηκε συνειδητά σε χειρόγραφα, κυρίως ρήσεις ή αποσπάσματα πολύστιχων ποιημάτων με θέματα εμπνευσμένα από το παρελθόν της Ελλάδας, μυθολογικό ή ιστορικό, για το οποίο το ενδιαφέρον του υπήρξε εξαρχής ιδιαίτερα ζωηρό.
Ποιήματα όπως Ο Ηρακλής κι εμείς, Αρχαίο θέατρο, Η Φημονόη, Η απόγνωση της Πηνελόπης, Συνέπειες κ.ά., που εντάσσονται στις χαρακτηριστικές για τον τίτλο τους συλλογές «Μαρτυρίες» και «Επαναλήψεις», υπογραμμίζουν την ικανότητα του Ρίτσου ν' αφηγείται και να συνδέει το παρελθόν με το παρόν και, αναπόφευκτα, να συγχωνεύει σ' αυτά γεγονότα της προσωπικής και πολιτικής ζωής, εθνικές τραγωδίες και σπαραγμούς της νεότερης Ελλάδας και της εποχής του. Με λίγα λόγια, ο στοχασμός του συλλαμβάνει τη διαχρονικότητα του Ελληνισμού αποσπασματικά και στο σύνολό της.
Το αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο συνοδεύεται από φωτογραφίες από τα νεανικά του χρόνια, τα χρόνια της περισυλλογής και της απομόνωσης, τα χρόνια της αναγνώρισης. Μια άλλη ενότητα αναδεικνύει την εικαστική δημιουργία του ποιητή. Ρίζες, πέτρες, βότσαλα, χαλίκια, άφθονα στα ξερονήσια, ήταν τα υλικά της ζωγραφικής του Γιάννη Ρίτσου, ήταν «η πρώτη ύλη που πάνω της μπορούσες μ' ένα μαρκαδόρο ή με λίγη σινική μελάνη να εγγράψεις ή να υπογραμμίσεις αυτό που η ίδια η πέτρα υπαγόρευε...».
Στις πέτρες του Γιάννη Ρίτσου, που παρουσιάζονται στην έκθεση, βλέπει κανείς να παρελαύνουν μορφές μοναχικές ή πολυάνθρωπες, μετωπικές ή συνομιλούσες, άλλοτε ερωτικά συνταιριασμένες, μορφές αρχαϊκές που αντέχουν στον χρόνο. Εχει κανείς την εντύπωση ότι οι μορφές ξεπηδούν από τα ίδια τα ποιήματά του για να συναντήσουν ονόματα από τον μύθο, τον Τρωικό πόλεμο, τις τραγωδίες - Ηρακλής, Αγαμέμνων, Ορέστης, Ηλέκτρα, Ελένη, Φιλοκτήτης. Ονόματα που δεν έπαψαν να συγχωνεύονται με κατοπινές μορφές εξακολουθούν να υπάρχουν, έχοντας ντυθεί με διαχρονική ισχύ στη συλλογική και φυλετική μνήμη. Με λίγα λόγια, ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος δεν παύει να εκπλήσσει και να αυτοαποκαλύπτεται μέσα από την ποιητική ή την εικαστική δημιουργία του.

16 σχόλια:

Ε. Στάμου είπε...

Γεια σας και θερμά συγχαρητήρια για την έκθεση. Διάβασα χθες τα άρθρα και στην Ελευθεροτυπία και στη Ναυτεμπορική.
Έκανα κι εγώ ανάρτηση στο ιστολόγιό μου.
Κρίμα για μας που όλα γίνονται τόσο μακριά μας. Ειδικά για τους μαθητές μας (αφού σ` αυτούς κυρίως απευθύνεται η έκθεση).
Να είστε καλά.

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Ευχαριστώ και από εδώ για την ανάρτηση. Κρίμα, όντως. Αλλά είναι αδύνατον να μεταφερθεί μια έκθεση όταν έχει πρωτότυπο υλικό. Μήπως πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε την ιδέα των αντιγράφων;
Καλή σχολική χρονιά

Ανώνυμος είπε...

Ελπίζω να μπορέσω να την επισκεφθώ αν και δεν είμαι μαθητ΄ς. Θα είσαι εκεί;

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Ζήτωωωωωωω!!!
Και ξανά ζήτω, μια και το μαθαίνω κατευθείαν "από την πηγή", μη έχοντας διαβάσει τον τύπο.
Κι ακόμα ζήτω, γιατί αγνοούσα την προετοιμασία μιας τέτοιας έκθεσης.
Εαρινή μας, από τώρα, από 'δω και χωρίς δεύτερη σκέψη το προτείνω: Θα έρθουμε με τα παιδάκια "μου" που φέτος θα μελετήσουν τη Σονάτα. Θα έρθουμε και θα μας συντροφεύσεις στην περιήγηση. Και μετά, θα ετοιμάσουμε το δικό μας σπιτικό, την τάξη, και θα σε καλέσουμε να συναντήσουμε κι εκεί τον ποιητή.
Χαίρομαι που συμφωνείς!!! :-))

Με το καλό, λοιπόν, τα εγκαίνια, ένα τεράστιο ευχαριστώ για τα ταξίδια που προσφέρεις στον ποιητή μας.

annboukou είπε...

Κι εγώ με πολλή χαρά έμαθα το νέο και σε συνεννόηση με τη Λίτσα, ίσως κάνουμε την εκπληξη και οργανώσουμε μια εκπαιδευτική εκδρομή για την Αθήνα όσο η έκθεση διαρκεί! Όλα αυτά όμως ακόμη είναι μόνον σκέψεις και ευχές, θα πρέπει να συμφωνήσουν κι όλοι οι άλλοι εμπλεκόμενοι. Ακόμη όμως κι αν δεν καταφέρουμε να έρθουμε, είμαι βέβαιη ότι πολλά σχολεία θα επωφεληθούν από αυτή την πολύτιμη εμπειρία. Για μια φορά ακόμη μπράβο Αγγελική, ακούραστα εργάζεσαι με αγάπη για να αποκαλύψεις όσο το δυνατόν περισσότερα από τα ποικίλα πρόσωπα του μεγάλου μας ποιητή.

Ειρήνη Λιβανού είπε...

Τι ευχάριστη έκπληξη αυτή η επιστροφή!!! Ήμουν σίγουρη ότι κάτι καλό ετοίμαζες και σε χάσαμε από το διαδίκτυο. Και βέβαια θα επισκεφτούμε την έκθεση και μακάρι να έχουμε την τύχη να σε βρούμε εκεί. Καλή επιτυχία!!!
Ευχαριστούμε! Τι άλλο να πω;

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Αχ, φίλοι, τι υπέροχα που συναντιόμαστε ξανά! Η απάντηση είναι για όλους: με μεγάλη χαρά μπορώ να σας ξεναγώ, εφόσον μού το λέτε να κανονίζουμε ραντεβού. Είναι τιμή για μένα. Σεπτέμβριος, ημέρα 16η της δημιουργίας Διονύση (που θα έλεγε κι ο Μίκης, για τον άλλο Διονύση, τον υποψήφιο). Οπωσδήποτε θα το κάνουμε αυτή τη φορά με τη Σονάτα.
Καλή χρονιά, και μη ξεχνάμε: το Ετος Ρίτσου συνεχίζεται.

Κατερίνα δε 'στάπα; είπε...

Άντε, βρε Αγγελικούλα μου, ν' αποκτήσει ξανά νόημα η ζωή μας!
Άξια! ΑΞΙΑ!

Ιφιμέδεια είπε...

Θαυμάσια ιδέα!! Με ενδιαφέρει πολύ η σχέση της ποίησης με την αρχαιότητα και τη μυθολογία.
Έχετε βγάλει κατάλογο για την έκθεση; Αλλά τι ρωτάω; θα έρθω να δω!

Ανώνυμος είπε...

Εγώ θα έρθω τη Παρασκυή γύρω στις 6, θα είσαι εκεί;Θα χαρώ πολύ να σε γνωρίσω

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Γεια σου κατερινάκι. Πάντοτε με τον καλό λόγο!
Ιφιμέδεια, καιρός ήταν, να τα πούμε ξανά, φιλενάδα...
Ακάμα, την Παρασκευή δεν θα έχει αρχίσει ακόμη. Σάββατο ξεκινά. Επομένως, πρέπει να αλλάξουμε το ραντεβού

Ανώνυμος είπε...

Λάθος μου, το Σάββατο στις 6 θα είσαι εκεί;

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Το μουσείο κλείνει στις 5μμ. Καλύτερα να συννενοηθούμε μέσω μέιλ.

Ανώνυμος είπε...

Το δικό μου είναι roussias@otenet.gr

Antoine είπε...

Αντί αυτός ο πλούτος να εκτίθεται μόνιμα προς πρόσβαση τον περιορίζουμε σε 4 τοίχους για ένα μήνα... από το ολότελα βέβαια...

Χαιρετώ, Αγγελική μου!

Τέσυ Μπάιλα είπε...

συγχαρητήρια γι αυτή τη δουλειά σας
επειδή τέτοιες δουλειές επαναπροσδιορίζουν τον πολιτιστικό μας "ουρανό"
Τέσυ Μπάιλα