Τετάρτη, Ιουνίου 11, 2008

Αποχαιρετισμός στον Τσινγκίζ Αϊτμάτοφ

Το αίμα νερό δεν γίνεται, το έχουμε πει πολλές φορές. Απομεσήμερο Τετάρτης, σήμερα, η Ετζέ, η πιο μικρή ανιψιά από την Σμύρνη, γράφει κάτι στα τουρκικά, στον messenger για τον Τσινγκίζ Αϊτμάτοφ. Τι γράφεις; Τη ρωτώ με μήνυμα για να λάβω την απάντηση: ο Αϊτμάτοφ πέθανε.
Διπλή έκπληξη: η 15χρονη Ετζέ είναι μικρή για να ξέρει και να αγαπά τον Αϊτμάτοφ, για να της «μιλά». Να, πάλι, η αόρατη κόκκινη (και επιμένω στο χρώμα) κλωστή που με δένει με την οικογένεια στην Τουρκία. Η δεύτερη έκπληξη είναι που ο Αϊτμάτοφ έφυγε κι εγώ, όσο και αν ψάξω στο διαδίκτυο, δεν θα βρω είδηση γι’ αυτό. Κι όμως, υπήρξε ένας σπουδαίος, μα σπουδαίος συγγραφέας. Προφανώς, φταίει ότι ήταν χαρακτηρισμένος ως «Σοβιετικός συγγραφέας»... Και μάλιστα, τιμημένος με βραβείο Λένιν.
Ο Τσινγκίζ Αϊτμάτοφ είχε γράψει αρκετά ωραιότατα βιβλία, ένα όμως από αυτά ήταν ξεχωριστό. Η «Τζαμίλια», μια νουβέλα γραμμένη με τόση μαεστρία, ώστε ο Λουί Αραγκόν να τη χαρακτηρίσει «την ωραιότερη ερωτική ιστορία του κόσμου». Η ιστορία μιας κοπέλας, μικροπαντρεμένης, που το σκάει με άλλον- έναν αγωγιάτη, αν δε με απατά η μνήμη μου, ενώ ο σύζυγός της είναι στρατιώτης στο μέτωπο και μάλιστα τραυματίας. Απόδειξη ότι και στη «σοσιαλιστική» κοινωνία συνέβαιναν ανθρώπινα δράματα και ότι την αγάπη δεν μπορείς να τη σταματήσεις με κανένα, μα κανένα φράχτη. Αυτή καθαγιάζει τα πάντα, όχι, εντέλει, η αρετή.
Γεννημένος το 1928, στο χωριό Σέκερ της Κιργιζίας, ο Αιτμάτοφ έζησε από κοντά το πέρασμα από τη φεουδαρχική δουλοπαροικία στο σοσιαλισμό. Αργότερα, στα χρόνια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, παίρνει μέρος - παιδί ακόμα - στην ηρωική κινητοποίηση του σοβιετικού λαού για την απόκρουση και συντριβή του φασισμού. Αν και, το 1937 έχει χάσει τον αγαπημένο του πατέρα, που τον έχουν τουφεκίσει ως εχθρό του λαού, (εθνικιστικός αστισμός ήταν η κατηγορία που του φόρτωσαν) ο Αϊτμάτοφ βοηθά τη μητριά- πατρίδα από την παιδική του ηλικία.
Από μικρός δούλευε. Ηταν μόλις 14 ετών, στα 1942, που είχε αναγορευθεί κιόλας γραμματέας του σοβιέτ στο χωριό του. Εκεί έζησε το πέρασμα από τη νομαδική ζωή σε πιο σύγχρονες συνθήκες παραγωγής, λάτρεψε αυτά τα φωτεινά, μοναδικά χρόνια, τα οποία τόσο ζωντανά παρουσιάζει στα έργα του.
Στα γράμματα ο Τσ. Αϊτμάτοφ πρωτοεμφανίζεται το 1952 με το διήγημα «Ο εφημεριδοπώλης Τζούιντο». Το 1963 παίρνει το Βραβείο Λένιν για τη συλλογή του «Διηγήματα του βουνού και της Στέπας» και το Κρατικό βραβείο Λογοτεχνίας της ΕΣΣΔ για το μυθιστόρημά του του «Αντίο Γκιουλσαρί». Ο Αϊτμάτοφ είναι ένα καινοτόμος συγγραφέας, ένας δεξιοτέχνης της ψυχολογίας των απλών ανθρώπων, που προβληματίζονται για τα φαινόμενα της ζωής και αγωνίζονται για το αύριο, συνδυάζοντας το πραγματικό με το φανταστικό.
Στην Ελλάδα, εκτός από τη «Τζαμίλια που» είχε την τύχη να μεταφραστεί από την Αλκη Ζέη, έχουν κυκλοφορήσει επίσης «Το άσπρο καραβάκι», το «Αντίο Γκιουλσαρί», τα «Μια μέρα και ένας αιώνας», « Το Ικρίωμα» το «Μάτι της καμήλας» και ίσως κάποιο ακόμα που μάς διαφεύγει.
Οταν εργαζόμουν στον Ριζοσπάστη και εκείνος είχε επισκεφθεί την Αθήνα, του είχα πάρει μια συνέντευξη την οποία είναι τώρα αδύνατον να βρω στο αρχείο μου. Εν πάση περιπτώσει, κρατώ από αυτόν την ανάμνηση ενός ευγενούς και τρυφερού ανθρώπου, γεμάτου δύναμη αλλά και σοφία. Ενός ανθρώπου που ήξερε να κρατά αποστάσεις, αλλά και να δίνεται με πάθος σε ό,τι θεωρούσε πως αξίζει τον κόπο. Ενός ζεστού, αξιοπρεπούς ανθρώπου, από τον οποίο δεν έλειπε, ωστόσο, κάποια επιφυλακτικότητα.
Ο Αϊτμάτοφ υπήρξε σύμβουλος του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και πρεσβευτής της χώρας του στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στην ΟΥΝΕΣΚΟ και σε άλλους οργανισμούς.

9 σχόλια:

Κατερίνα Δε.Στα.Πα. είπε...

Καλό του ταξίδι, εαρινάκι μου!
Μπράβο σου που τον τίμησες μ' αυτό το ποστ!Να που έμαθα κι εγώ για τον Αϊμάτοφ!
Να είσαι καλά, κορίτσι μου και πάντα να μας μαθαίνεις πράγματα, ανθρώπους και καταστάσεις!
Φιλιά πολλά!
Καλό βράδυ!

LOCUS SOLUS είπε...

Καλό ταξίδι στον Αϊτμάτοφ. Νομίζω όμως ότι αδικείτε τα πολλά γαλλόφωνα σάιτ που τον αποχαιρέτησαν με σεβασμό όπως του έπρεπε, τα περισσότερα δε αναφέρονταν εδώ και καιρό στη νοσηλεία του σε νοσοκομείο της Γερμανίας.
Πάντως απο τα ελληνικά βιβλιοφιλικά μπλογκς μόνο το δικό σας τον θυμήθηκε. Σας συγχαίρω!

Φωτεινή S είπε...

Kαλημέρα Εαρινή Συμφωνία!
Έρχομαι από το Κυκλάμινο, Αλεφ και άλλα βιβλιοφιλικά blog, διαβάζω και φεύγω. Δεν έχω αφήσει κανένα σχόλιο ποτέ. Σήμερα όμως δεν μπορώ να μην σχολιάσω την αναφορά στον τόσο σημαντικό συγγραφέα των φοιτητικών μου χρόνων, καθότι πέρασα κι εγώ από κει.
Συγκινήθηκα και λυπήθηκα για τον θάνατό του.
Καλό του ταξίδι.
Καλό του τ

ναυτίλος είπε...

Πράγματι πέθανε στις 10 Ιουνίου στη Γερμανία .Τα τελευταία χρόνια ήταν πρέσβης της Κιργιζίας σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Μου κάνει εντύπωση που δεν άκουσα πουθενά την είδηση του θανάτου του.Τελικά μόνο από τα blogs πληροφορούμαστε κάποια πράγματα.΄
(Ένα βιβλίο του που μου άρεσε ήταν το "Μια μέρα ένας αιώνας" , εκδ. Σύγχρονη εποχή)

faraona είπε...

Εαρινη μου
καλα θα ηταν να την εβρισκες αυτη τη συνεντευξη ,θα πρεπει ναναι πολυ ενδιαφερουσα.

Σε φιλω.

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Κυκλάμινο, φιλιά και από εμένα.
Locus solus ως γνήσιο παιδί της παγκοσμιοποίησης (η επανάσταση μού έλειπε, τρομάρα μου) γνωρίζω καλύτερα την αγγλικήν. Ετσι, έχασα τα γαλλόφωνα σάιτ που- δεν αμφιβάλλω- ήταν καλά και σωστά.
Φωτεινή, είχαμε ωραία φοιτητικά χρόνια, δεν συμφωνείς;
Ναυτίλε, αυτό ίσως είναι το μόνο του που δεν έχω διαβάσει. Να το κάνω, λοιπόν.
Faraona, αδύνατον. Δεν θυμάμαι ούτε χρονιά. Τον Αλεξανδρόπουλο τον χρωστώ σε φίλο που μου τον βρήκε. Οι εφημερίδες άλλωστε φιλοξενούν ό,τι λέει η λέξη: εφήμερα.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Δεν είχα διαβάσει Αϊτμάτοφ. Έστω και όψιμα, θα το κάνω.
Δεν μπορώ, πάντως, να μην επαινέσω τις σταθερά ποιοτικές αναρτήσεις σου, εαρινή.
Καλό απόγεμα.

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Διονύση Μάνεση, καλημέρα. Ετοιμάζεστε για το έτος Ρίτσου; Θα τα πούμε σύντομα επί του θέματος!!!!

Ανώνυμος είπε...

Μην ξεχνάτε ένα από τα ωραιότερα, πιο συγκινητικά βιβλία του "Ο Πρώτος Δάσκαλος", αλλά και το "Η Λεύκα με το κόκκινο μαντήλι". Από τους πιο τρυφερούς συγγραφείς που έχω διαβάσει στη ζωή μου. Σήμερα διαβάζοντας για το σεισμό στην Κιργιζία θυμήθηκα τον Τσινγκίζ Αϊτμάτοφ και είπα να κοιτάξω τι υπάρχει στο διαδίκτυο. Δεν ήξερα ότι πέθανε. Πάντα ήλπιζα ότι θα έλθει στην Ελλάδα όπως τόσοι συγγραφείς και ότι θα τον γνωρίσω... Πόσο λυπάμαι που χάθηκε.