Πέμπτη, Σεπτεμβρίου 14, 2006

Οι μπάσταρδοι της Αγκυρας


Στα παλιά τουρκικά υπήρχαν δεκάδες λέξεις για τα χρώματα: τουρκικές, αραβικές, περσικές αδιάφορο. Αρκεί που με αυτές μπορούσες να περιγράψεις το γεμάτο αποχρώσεις Σύμπαν σου. Όχι, είπαν σε μια νύχτα κάποιοι δήθεν «φωτισμένοι» που ήθελαν να απακαθάρουν τη γλώσσα. Εβγαλαν όποια λέξη δεν ήταν δική τους. Τα χρώματα έμειναν μόνον οκτώ. Τα επτά της ίριδας, και ποιος ξέρει ποιο άλλο.
Η Ελίφ Σαφάκ γεννήθηκε πολλά χρόνια μετά από αυτό. Εμαθε όμως τις λέξεις- από τη μάνα της, που αν και έκανε καριέρα στο Διπλωματικό Σώμα δεν έπαψε ποτέ να μιλά τη μητρική της; Από τις γιαγιάδες και τους παπούδες της με τους οποίους έζησε πολλά χρόνια; Ποιος να ξέρει;)- και αποφάσισε να τις χρησιμοποιεί. Το χρωματολόγιο ενός ανθρώπου δεν μπορεί να εξοργίσει κάποιον άλλον, μπορεί; Ναι, όπως δείχνουν τα γεγονότα.
Δεν ήταν μόνο που η (συγγραφέας πλέον) έγραφε με λέξεις απαγορευμένες. Ηταν και που τα γραφτά της είχαν «απαγορευμένα» θέματα. Μυστικιστικά, εσωτεριστικά, με πρωταγωνιστές που δεν ήταν συνηθισμένοι: ένας ερμαφρόδιτος, ένας νάνος, μια νεραϊδόμορφη, τόσοι και τόσοι άλλοι. Ηταν και που η ίδια ένιωθε πως δεν χωρούσε στις παγιωμένες δομές της τουρκικής κοινωνίας: ούτε αριστερή, να απορρίπτει το παρελθόν, ούτε συντηρητική να πλησιάζει προς τον εθνικισμό και να φοβάται το μέλλον. Που αισθανόταν κοσμοπολίτισσα (και πώς να μην είναι, αφού έζησε αρκετά χρόνια στην Ευρώπη και την Αμερική και ακόμα πηγαινοέρχεται;) Που φοβόταν επειδή η χώρα της έχασε την πολιτιστική της σοβαρότητα Και που θύμωνε όταν οι γύρω της ξεχνούσαν: εκείνη ήθελε να θυμάται.
Ετσι, λοιπόν, φτάσαμε στο τελευταίο της βιβλίο, τον «Μπάσταρδο της Κωνσταντινούπολης» στο οποίο αναφέρεται και η γενοκτονία των Αρμενίων. Κανένα αυταρχικό καθεστώς δεν ανέχεται να μιλάς για κάτι που αυτό έχει απωθήσει, με βία και αίμα και διώξεις και φυλακίσεις, μάλιστα. Αν και έχουν περάσει ογδόντα χρόνια από τότε, για την Τουρκία η γενοκτονία δεν έγινε. Εστειλαν την Ελίφ Σαφάκ στο δικαστήριο. Είναι δυνατόν να δικάσεις φανταστικά πρόσωπα; Δεν είναι. Δικάζεις τον δημιουργό τους. Ας θέλεις να λέγεσαι μια χώρα που συζητά με την Ευρωπαϊκή Ενωση, έχεις έλλειμμα δημοκρατίας. Θεωρείς τα ανθρώπινα δικαιώματα τιποτένια πράγματα.
Η Ελίφ θα πάει στο δικαστήριο ετοιμόγεννη. Ζήτησε αναβολή, χωρίς αποτέλεσμα. Τέλη Οκτωβρίου τη δικάζουν. Καταδικάστε τους!


Υ.Γ. Στα ελληνικά έχω εντοπίσει το μυθιστόρημά της «Απόκρυφο» από τις εκδόσεις «Εξάντας». Αν κάποιος άλλος έχει βρει περισσότερα, ας μας το πει.

9 σχόλια:

Nyktipolos είπε...

Χμμ... Απαγορευμένες λέξεις ε;

Τα καθάρματα της εξουσίας, της κάθε εξουσίας, τα καταδικάζουμε...

kerasia είπε...

Τουλάχιστον στην Τουρκία τα όρια της λογοκρισίας είναι γνωστά. Ο καθείς αναλογίζεται το δίλημμα του και παίρνει τις αποφάσεις του: Μιλά ή σωπαίνει.
Στη «««««Δύση»»»» η αυτολογοκρισία βασιλεύει και τα δικαστήρια στήνονται αλλιώς. Όλοι μιλάμε, αλλά πολλές φορές μιλάμε τη σιωπή.
Ενίοτε δε, καίμε και κανένα βιβλίο, κυριολεκτικά ή μεταφορικά.
Καλησπέρα!

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Συμφωνώ και με τους δυο σας, Κερασιά και Nyktipole. Δύσκολοι καιροί για πνευματικά αναστήματα.

reader's-diggest είπε...

Εντυπωσιάστηκα...Από το ποστ...Λίαν διδακτικό και εξαιρετικού ενδιαφέροντος. Οσο για τη σχετική βιβλιογραφία ομολογώ ότι με συλλάβατε παντελώς...αδιάβαστο!

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Μάλλον έχει βγει άλλο ένα, reader's diggest, αλλά κι εγώ αδιάβαστη είμαι. Ευχαριστώ για τα καλά λόγια.

Eleni63 είπε...

Φυσικά και τους καταδικάζουμε. Η ιστορία είναι γεμάτη απαγορευμένες λέξεις. Αλλά θα συμφωνήσω με την κερασιά ότι αντίστοιχα γεμάτη είναι και η δική μας καθημερινότητα.

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Απλώς, στη δική της περίπτωση είναι πιο βάρβαρα τα πράγματα. Σε μας πιο φινετσάτα, πιο ραφιναρισμένα.

Θεοδόσης Βολκώφ είπε...

Δεν θα σταματήσουν ποτέ αυτές οι διώξεις, αν δεν τις σταματήσουμε εμείς...

Βολκώφ

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Εμείς πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε και να ενωθούμε, Θεοδόση. Οπως λέει και ο Οvi στο ποστ για τη Διδώ, ευτυχώς την αθώωσαν.