Εκατό χρόνια από τη γέννηση του Μ. Καραγάτση

«Δείξε μου τον συγγραφέα σου, να σου πω ποιος είσαι» θα μπορούσαμε να πούμε παραφράζοντας τη γνωστή παροιμία. Ο αγαπημένος συγγραφέας του Μ. Καραγάτση ήταν ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Σε αυτόν οφείλει το «Μ» του ψευδωνύμου του, καθώς οι φίλοι του τον αποκαλούσαν Μίτια, λόγω της μεγάλης αγάπης που έτρεφε προς τον ρώσο συγγραφέα και ειδικά στο έργο του «Αδελφοί Καραμαζώφ». Το αληθινό του όνομα ήταν Δημήτρης Ροδόπουλος.
Ο Καραγάτσης, ήταν ένα αληθινά πηγαίο ταλέντο όπως ο Ντοσιογιέφσκι. Αν δει κανείς τα χειρόγραφά του, θα διαπιστώσει πως ελάχιστες αλλαγές έκανε. Και τι μ’ αυτό; Το αποτέλεσμα μετράει και εκ του αποτελέσματος κρίνονται όλα. Ως προς αυτό, ο Καραγάτσης ήταν μαιτρ του είδους. Από τις πιο κομψές πένες της γενιάς του '30, από τους πλέον θυελλώδεις, χυμώδεις και ευφάνταστους συγγραφείς και, επίσης, από τους πλέον τολμηρούς- ειδικά σε ό,τι αφορά σε ερωτικές ιστορίες.
Εκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη γέννηση του συγγραφέα και ο υπουργός Πολιτισμού Μ. Λιάπης αποφάσισε να κηρύξει το 2008 «έτος Καραγάτση». Μεθαύριο Τρίτη 1 Απριλίου στις 12μμ, στη Στοά του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5) θα γίνει η παρουσίαση επετειακού λευκώματος από τον Μ. Λιάπη και από τον πρόεδρο του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου Πέτρο Μάρκαρη. Στη συνέχεια θα ανακοινωθούν οι εκδηλώσεις του Ετους. Οι ηθοποιοί Δημήτρης Καταλειφός και Ράνια Οικονομίδου, πρωταγωνιστές της τηλεοπτικής μεταφοράς του «10» θα απαγγείλουν αποσπάσματα του έργου του. Τι θα έλεγε ο Καραγάτσης, αν ζούσε; «Ας γελάσω» (η τελευταία φράση που έγραψε στη ζωή του, στο ημιτελές «10»). Ηταν, βλέπετε, παντελώς αδιάφορος απέναντι σε τιμές, δόξες και επαίνους.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1908. Ο πατέρας του Γεώργιος Ροδόπουλος ήταν δικηγόρος και πολιτικός. Ο συγγραφέας ήταν πέμπτο και τελευταίο παιδί της οικογένειας, με μεγάλη διαφορά ηλικίας από τα αδέρφια του (18 χρόνια από το πρώτο και 12 από το τέταρτο).
Πέρασε την παιδική του ηλικία σε διάφορες πόλεις εξ αιτίας των μετακινήσεων της οικογένειάς του: Μετά την ολοκλήρωση της βασικής εκπαίδευσης γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γκρενόμπλ, στη Γαλλία, Για οικονομικούς λόγους επέστρεψε στην Αθήνα ένα χρόνο μετά, και γράφτηκε στη Νομική Σχολή απ' όπου αποφοίτησε το 1930. Εκεί μάλιστα είχε συμφοιτητές και άλλους λογοτέχνες (Ελύτη, Τερζάκη, Θεοτοκά)
Στην εφηβική του ηλικία έγραφε ποιήματα, σύντομα όμως εγκατέλειψε την ενασχόληση με την και στράφηκε στην πεζογραφία. Ως πεζογράφος πρωτοεμφανίστηκε το 1927 με το διήγημα «Η κυρία Νίτσα», το οποίο υποβλήθηκε στον διαγωνισμό της Νέας Εστίας και πήρε τον 3ο έπαινο. Το πρώτο του μυθιστόρημα ήταν «Ο συνταγματάρχης Λιάπκιν», το 1933. Ακολούθησαν η «Χίμαιρα» (και κατόπιν «Μεγάλη Χίμαιρα») ο «Γιούγκερμαν», ο «Κίτρινος φάκελος» κ.α.
Το 1958 έπαθε ένα σοβαρό έμφραγμα, που οδήγησε στην σταδιακή αποξένωσή του από τους φιλικούς κύκλους. Συνέχισε όμως να εργάζεται και να γράφει: είχε ξεκινήσει το έργο «Το 10», που θα ήταν το πρώτο μέρος μιας τετραλογίας. Δεν πρόλαβε όμως να το ολοκληρώσει: στις 13 Σεπτεμβρίου 1960 έπαθε έμφραγμα και λίγες ώρες μετά, τα ξημερώματα της 14ης Σεπτεμβρίου, πέθανε. Η τελευταία φράση που έγραψε ήταν: «Ας γελάσω».
Την Παρασκευή και το Σάββατο 4 και 5 Απριλίου στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς γίνεται ένα συνέδριο για τον Καραγάτση με τίτλο «Ιδεολογία και Πολιτική» στο οποίο θα μετάσχουν επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί ιδιαίτερα με το έργο του.
Προς το παρόν, εμείς, ας διαβάσουμε ένα σαρκαστικό, διασκεδαστικό, γεμάτο ανατρεπτικό χιούμορ και λάμψη απόσπασμα από αυτοβιογραφικό του κείμενο:


Γεννήθηκα στην Αθήνα σε ένα από τα τέσσερα γωνιακά σπίτια των οδών Ακαδημίας και Θεμιστοκλέους. Δεν σας λέω όμως σε ποιό. Και το κάνω επίτηδες αυτό, για να μπλέξω άγρια-σε αυτό τα αθηναϊκό σταυροδρόμι- τους διαφόρους "αρμοδίους", όταν έρθει η στιγμή να εντοιχισθεί η αναμνηστική πλάκα. Εγώ βέβαια θα τα έχω τινάξει προ πολλού, και θα σπάω κέφι καλά στον ουρανό, με τη μεταθανάτια φάρσα μου. Θα έχω παρέα το Σολωμό, που θα μου λέει κουνώντας το κεφάλι: «Τράβα καί σύ Καραγάτση, όσα τράβηξα εγώ από τον Καιροφύλλα, τον Αποστολάκη και το Σπαταλά».

Όπως βλέπετε το κυριότερο γνώρισμά μου είναι η μετριοφροσύνη. Διδάχτηκα τα πρώτα γράμματα στο Αρσάκειο της Λάρισας (όταν συλλογιέμαι πώς, υπήρξα και Αρσακειάδα!) και αντί να ερωτευτώ τις συμμαθήτριές μου, αγάπησα παράφορα τη δασκάλα μου. Γεγονός πού μαρτυράει τη σκοτεινή ερωτική ιδιοσυγκρασία μου. Έκανα ό,τι μπορούσα για να μην προβιβαστώ, να μείνω στην ίδια τάξη, κοντά στην «γυναίκα των ονείρων μου». Το υπέροχο λογοτεχνικό μου ταλέντο φανερώθηκε στο Γυμνάσιο, όταν έγραφα εκθέσεις αριστουργηματικές. Οι καθηγητές μου δεν πρόφταιναν να μου βάζουν δεκάρια. Ένας μονάχα- ένας ξερακιανός και καταχθόνιος- έβρισκε τα κείμενά μου απαίσια και τα μηδένιζε αράδα. Δεν μπορούσα να καταλάβω...αργότερα όμως κατάλαβα. Ο καθηγητής ήταν λογοτέχνης. Εννοείται πώς τον εκδικήθηκα σκληρά ...Ήμουν νεαρότατο μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών όταν ο κ. Καθηγητής -γέρος πια- ζήτησε την ψήφο μου για να μπει και αυτός στο επίσημο αυτό Πρυτανείο της ελληνικής διανόησης. Του την αρνήθηκα. Αποτέλεσμα: Αυτός είναι και εγώ δεν είμαι πια μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών...

Κάποτε σπούδαζα νομικά. Είχα συμφοιτητές τους κ. Πέτρον Χάρην, 'Aγγελο Τερζάκην, Γιώργο Θεοτοκάν, Πετσάλην καί Οδυσσέα Ελύτην, τα εξαιρετικά αυτά νομικά πνεύματα πού τόσο διέπρεψαν στη δικανική σταδιοδρομία τους- όπως και εγώ εξάλλου. Ο ισχυρισμός του κ. Κλ. Παράσχου ότι υπήρξε συμφοιτητής μου είναι ανακριβέστατος. Όταν ο νεαρότατος κ. Παράσχος γράφτηκε πρωτοετής στη νομική, εγώ ήμουν κιόλας δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω. Έφηβος ήμουν όταν έγραψα τα πρώτα μου και τελευταία ποιήματα. Δεν τα δημοσίευσα ποτέ. Αργότερα τόρριξα στην πεζογραφία, ένας Θεός ξέρει το γιατί...

Έγραψα πολλά και διάφορα, διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα, έργα υψηλού ηθικοπλαστικού περιεχομένου, πολύ κατάλληλα για παρθεναγωγεία και βιβλιοθήκες οικογενειών με αυστηρά αστικά ήθη. Οι ήρωες μου- Λιάπκιν, Μαρίνα Ρεϊζη και ιδίως Γιούγκερμαν- είναι άνθρωποι αγνοί, αθώοι, ιδεολόγοι και στέκουν ψηλότερα από τις αθλιότητες του χαμερπούς υλισμού. Απορώ πως το εκπαιδευτικό συμβούλιο δεν εισήγαγε ακόμα τα βιβλία μου για αναγνωστικά στα σχολεία του κράτους, εξίσταμαι πώς η Ακαδημία δεν μου έδωσε ακόμα το βραβείο Αρετής, πώς δεν με εκάλεσε ακόμα νά παρακαθίσω στους ενάρετους κόλπους της κοντά στον κ. Σπύρο Μελά.

Δεν επείραξα ποτέ συνάδελφο και είμαι συμπαθέστατος στους λογοτεχνικούς κύκλους. Αυτό θα αποδειχθεί στην κηδεία μου όπου θα έρθει κόσμος και κοσμάκης να πεισθεί ιδίοις όμμασι ότι πέθανα, ότι θάφτηκα, ότι πήγα στο διάολο. Και θα φύγει από το νεκροταφείο ο κόσμος και ο κοσμάκης βγάζοντας στεναγμούς ανακούφισης. Είμαι βέβαιος πώς ο Θεός θα με κατατάξει μεταξύ των αγίων στον Παράδεισο. ΑΜΗΝ


Δείτε και εδώ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο από το Μαγικό Κουτί.
Δείτε και άλλο εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο, στου Nuwanda.
Ολα τα έργα του, στην ιστοσελίδα του εκδότικού οίκου Βιβλιοπωλείον της Εστίας από όπου και κυκλοφορούν. Επίσης, μόλις κυκλοφόρησε ένα συλλογικό έργο για τον Καραγάτση, με τίτλο «Μ. Καραγάτσης 1908- 2008. Εκατό χρόνια από τη γέννησή του».