Κυριακή, Μαΐου 17, 2009

Σε ποιον τελικά ανήκει ο Ρίτσος;

Υπό αυτό τον τίτλο, το σημερινό «Βήμα» δημοσιεύει ένα εξαιρετικό άρθρο του Γιώργη Γιατρομανωλάκη. Το αναδημοσιεύω εδώ, ελπίζοντας ότι έχω την άδειά του:

«Το ΚΚΕ τιμά τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Γ. Ρίτσου, προβάλλοντας πλατιά στο λαό και στη νεολαία την ανεκτίμητη προσφορά, με την Τέχνη του, στο λαϊκό κίνημα, συνυφασμένη με την αγωνιστική στάση ζωής. Αυτή η όσμωση είναι που αναβλύζει (sic) την τεράστια αφυπνιστική δύναμη του έργου του, που συνεγείρει σμιλεύοντας την εργατική συνείδηση ως την αναγκαιότητα της κοινωνικής επανάστασης». Με αυτά τα ανελλήνιστα και χωρίς νόημα ελληνικά ανοίγει το Αφιέρωμά του ο «Ριζοσπάστης» (3/5/09) για να τιμήσει τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή. Ομως, για να ξεκινήσουμε από τα βασικά, όταν θέλουμε να δείξουμε τιμή και σεβασμό στον Ρίτσο (και σε κάθε ποιητή μας) που είχε ως κύριο, για να μην πω μοναδικό όπλο του τον απλό και συνάμα μουσικό, ευγενικό και πολύτροπο ελληνικό λόγο του, τότε καλό είναι, τουλάχιστον, να μην αναφερόμαστε στο έργο του με γλώσσα βάρβαρη και άξεστη.

Εν πάση περιπτώσει, καλώς έπραξε το ΚΚΕ (το όφειλε άλλωστε) να τιμήσει τον ποιητή και πολίτη Ρίτσο που όχι μόνο ύμνησε τους μεγάλους εθνικούς και κοινωνικούς αγώνες του λαού, αλλά έλαβε και ο ίδιος μέρος πάντα στην πρώτη γραμμή. Ωστόσο αυτή η «τιμή» που οι συντάκτες του Αφιερώματος απέδωσαν τελικά στον ποιητή καθόλου δεν είναι η οφειλόμενη και η δίκαιη. Οχι μόνο για την αθλιότητα των ελληνικών τους, ούτε επειδή πουθενά δεν θίγουν με σοβαρότητα και δεν στοχάζονται τα μεγάλα θέματα του εκτενούς και απείθαρχου έργου του Ρίτσου (θέματα ποιητικά, καλλιτεχνικά, πολιτικά, ηθικά, ερωτικά, προσωπικά, υπαρξιακά κ.λπ.) αλλά κυρίως επειδή, για άλλη μια φορά, χρησιμοποιούν τον ποιητή σαν δήθεν «σπλάχνο των σπλάχνων» τους για να διαδώσουν την «αλήθεια» τους και να διασαλπίσουν μια «τίμια αντεπίθεση» ενάντια σε όσους «κακοποιούν», «βεβηλώνουν», «διαστρεβλώνουν», «παραμορφώνουν» το έργο του. «Εκατοντάδες σελίδες», αποφαίνεται το Αφιέρωμα, «σοβαροφανών αναλύσεων γράφτηκαν αυτά τα τελευταία χρόνια, τόσο ξένες προς τη σκέψη του ποιητή και τόσο ανάξιες του διαμετρήματός του, ώστε να αποτελούν κυριολεκτικά βεβήλωση».

Δυστυχώς αυτοί οι «ορθόδοξοι» εκτιμητές και ανατόμοι του έργου του Ρίτσου ούτε ονόματα των «σοβαροφανών» και «βέβηλων» μάς δίνουν, ούτε (το χειρότερο) μας προσφέρουν μια στοιχειώδη βιβλιογραφία του γούστου και της έγκρισής τους, έτσι, να φωτιστούμε κι εμείς. Αντίθετα, όπως συνήθως γίνεται σε αυτού του είδους τις καταγγελίες, αναφέρονται γενικά και αόριστα άνθρωποι «με πανεπιστημιακές, συγγραφικές αλλά και αριστερές περγαμηνές, ορισμένοι από τους οποίους είχαν την τύχη να συνεργαστούν με τον ποιητή»(!). Κοντολογίς δηλαδή και με βάση την ατσάλινη λογική του συντάκτη αυτού του κειμένου, κάποιοι από τους βέβηλους, θρασύδειλους παραχαράκτες και σοβαροφανείς αναλυτές «συνεργάστηκαν» με τον ποιητή. Αλλά τότε και ο ποιητής «συνεργάστηκε» με αυτά τα υποκείμενα, πράγμα που σημαίνει, σύντροφοι, πως και ο ποιητής δεν είναι εντελώς αθώος... Ετσι δεν είναι;

Προφανώς και δεν χρειάζεται να επιμείνουμε σε αυτού του τύπου τη λογική. Δεν χρειάζεται να «πούμε περισσότερα. Καταλαβαινόμαστε...». Το ερώτημα ωστόσο που τίθεται για κάθε τίμιο αναγνώστη αυτού του Αφιερώματος είναι το εξής. Αλήθεια, αυτή είναι όντως η «σκέψη» και το «διαμέτρημα» του Ρίτσου, όπως θέλουν να μας δείξουν οι συντάκτες του; Οτι λ.χ. η Σονάτα δεν περιέχει και «στοιχεία αυτοεξομολόγησης», δεν είναι και « υπαρξιακό ποίημα με κυρίαρχα τα μοτίβα της φθοράς και του θανάτου» αλλά είναι σκέτα ένα ποίημα «αντινομιών» που ο Ρίτσος τις κάνει «να ξεπερνιούνται και να λύνονται στο υψηλό επίπεδο των θέσεων του διαλεκτικού υλισμού»; Γιατί αν είναι έτσι τα πράγματα, τότε και οι λοιπές μεγάλες, όμορες και συγγενείς συνθέσεις της ΤέταρτηςΔιάστασης μαζί και η Ελένη (κυρίως αυτή) δεν είναι τίποτε άλλο παρά η απελπισμένη προσπάθεια ενός ποιητή να μας πείσει με εκατοντάδες στίχους πως οι «αντινομίες» λύνονται με τον «υψηλό διαλεκτικό υλισμό». Με αυτή την «κριτική» οι εκατό ποιητικές συλλογές του Ρίτσου, τα εννέα μυθιστορήματά του (αυτά πια!), τα τέσσερα θεατρικά έργα του, οι μελέτες και οι μεταφράσεις τους, οι επιστολές του, όλα αυτά γράφτηκαν για να περάσουν μέσα από την τρύπα μιας στρεβλής κομματικής βελόνας!

Ολα τα πρόσεξαν οι άνθρωποι της αντεπίθεσης και της κάθαρσης. Τα ποιήματα, τις γλυκερές «αναλύσεις» κι ας καταδικάζουν ασύστολα τις πολιτιστικές «ψευτο-ευαισθησίες» των άλλων. Πρόσεξαν και τις φωτογραφίες. Αλλά παρά ταύτα έγινε το μοιραίο λάθος. Οχι τα λεκτικά, εκφραστικά, λογικά και ερμηνευτικά σφάλματα (θανάσιμα για τους ποιητές) αλλά γιατί τους παραπλάνησαν δυο φωτογραφίες του ποιητή. Μάλιστα. Αυτός ο δόλιος ποιητής (ελπίζω να εννοήσουν τι εννοώ οι συντάκτες του Αφιερώματος) εμφανίζεται δύο φορές, μία στο εξώφυλλο του Αφιερώματος και μία μέσα, να κάθεται πάνω στις κροκάλες της ακρογιαλιάς. Στη μια μας κοιτάζει χαμογελαστός, ανέμελος και ωραίος, με φόντο τη θάλασσα, στην άλλη σκυμμένος δουλεύει τις πέτρες. Φορά και στις δύο ασπρογάλανα καπιταλιστικά σνίκερς! Επιτρέπεται κάτι τέτοιο σ΄ έναν ποιητή του «υψηλού διαλεκτικού υλισμού»; Το βρίσκω εκζητημένο και κανονικά δεν θα έπρεπε αυτές οι φωτογραφίες να βρίσκονται στο Αφιέρωμα. Είναι παντελώς έξω από το όλον επαναστατικό κλίμα...

Ειλικρινά δεν ειρωνεύομαι. Ούτε θέλω να δώσω ονόματα σε πράγματα και πρόσωπα, αλλά σκέφτομαι, καθώς περιδιαβάζω άλλη μια το Αφιέρωμα, μήπως τελικά έχουν δίκιο οι συντάκτες του; Μήπως δηλαδή κάνει λάθος η Προκοπάκη, ο Αργυρίου, ο Πρεβελάκης, ο Μαρωνίτης, ο Σαββίδης, ο Πήτερ Μπήαν, ο Ε. Κήλυ, οι νέοι λαμπροί μελετητές του ποιητή, οι διατριβές, οι σοβαρές μελέτες και τα άρθρα σε ελληνικά και ξένα περιοδικά, όλοι εκείνοι που δεκαετίες τώρα μοχθούν να βγάλουν τον ποιητή από τη σιωπή και να δείξουν την τέχνη του και τα μεγάλα θέματα που τον απασχολούν, μήπως δηλαδή όλοι αυτοί κάνουν λάθος, βέβηλοι συνάμα και παραχαράκτες, και έχει δίκιο η κυρία Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ και υπεύθυνη του Πολιτιστικού Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ; Λέτε;

Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας.

17 σχόλια:

Ειρήνη Λιβανού είπε...

Γιατί, πάλι η ίδια ιστορία; Γιατί μπαίνουν στη διαδικασία του δικαιούχου; Είναι δυνατόν να τον "μικραίνουν" τόσο;
Μήπως τελικά κάνει λάθος και ο ίδιος ο Ρίτσος, όταν σε διάφορα σημεία "υπερασπίζεται" τον "άλλο" Ρίτσο που κάποιοι θα ήθελαν να μην υπήρχε;
...."άστε με το λοιπόν να μιλήσω όπως μου ‘ρχεται για πράματα που δεν τα γράφει καμιά ιστορία, πράματα σιωπηλά, βαθιά, αμελημένα, αθώα, περιπαιχτικά, σημαδιακά, ερωτικά, παιδιάστικα, πονηρούτσικα, παμπόνηρα (….) πράγματα ασήμαντα δικά σου, δικά μας, ναι, ασήμαντα που ωστόσο σε βεβαιώνουν τρυφερά πως υπήρχες, υπάρχεις, θα υπάρχεις κι είσαι όμορφος κι αγαπημένος κι όλα είναι όμορφα κι αγαπημένα κι είναι κατορθωτό το ακατόρθωτο…"
(Εικονοστάσιο Ανωνύμων αγίων/Ίσως να ‘ναι κι έτσι)

nuwanda είπε...

οπως ελεγε και ο Massimo Troisi στο Il Postino, "η ποιηση δεν ανηκει σε αυτους που την γραφουν, ανηκει σε αυτους που την χρειαζονται". Το ιδιο και ο ποιητης θα ελεγα εγω...

Αστους να θελουν λοιπον στο ΚΚΕ την αποκλειστικοτητα του Ριτσου. Ειναι βαρια η περιπτωση τους και ο γιατρος ειπε να λεμε παντα ναι..

Babis Dermitzakis είπε...

Αυτό θα πει να είσαι μεγάλος ποιητής, όλοι πέφτουν πάνω σου να σε ερμηνεύσουν, και τσακώνονται ποιος σε ερμηνεύει πιο σωστά. Πάντως το ότι είσαι μεγάλο όνομα δεν είναι επιχείρημα ότι η δική σου ερμηνευτική προσέγγιση είναι η πιο "σωστή", ό,τι και αν σημαίνει αυτό το σωστή. Όσο για το ΚΚΕ, ο Ρίτσος ήταν μέλος του κόμματος, τι πιο φυσικό να τον διεκδικήσει.

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Ειρήνη μου, ο Ρίτσος, όπως θυμάστε όλοι όσοι στήσατε την υπέροχη ΄παράσταση, τα είχε πει από μόνος του εξαιρετικά: την πρώτη και την τελευταία σου λέξη την είπαν ο Ερωτας κι η Επανάσταση/όλη σου τη σιωπή την είπε η Ποίηση».
Nuwanda, φοβάμαι ότι πρέπει να επανέλθω, τελικά, με δικό μου ποστ επί του θέματος. Αυτός ο Ταχυδρόμος... Εχεις το cd όπου όλο το Χόλιγουντ διαβάζει Νερούδα; Φοβούμαι πως αυτό θα μπορούσε και να χαρακτηριστεί... μη επαναστατικό, όμως και σωπαίνω!!!
Μπάμπη, βεβαίως και ο Ρίτσος ήταν ΚΚΕ. Δεν καταλαβαίνω όμως γιατί θα πρέπει το ΚΚΕ να τον διεκδικήσει. Ως προς τι; Ως προς ποιον; Τι θέλεις να πεις, ποιητή;

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Συγγνώμη που ( ούτε και σ' αυτή την περίπτωση) είμαι σοβαρός και αντάξιος των περιστάσεων, αλλά, λέω, το φως δεν ανήκει σε κανένα και χαρίζεται σε όλους.
Είναι και πράγματα που δεν ιδιοποιούνται, τι να κάνουμε τώρα.
Είναι ανάγκη να ράβουμε όλα τα κουστούμια στα μέτρα μας;Πρέπει οπωσδήποτε να θέλουμε το αυτοκινητάκι που παίζει το άλλο παιδάκι;
( Μήπως κάτι δεν καταλαβαίνω;)

Ιφιγένεια είπε...

Τα του Καίσαρος τω Καίσαρι
Σε ποιον ανήκει τελικά λογοτεχνικά ο Ρίτσος; Σε όλη την ανθρωπότητα, σε όσους αναγνωρίζουν την υψηλή ποίηση, την οξυβελή διαίσθηση, τις λεπτές υπαρξιακές-φιλοσοφικές αναζητήσεις στο έργο του που ωστόσο δεν αντιφάσκουν με τη γενικότερη στάση του απέναντι στον κόσμο και τα πράγματα. Μάλλον ο Ρίτσος δεν ανήκει στους αγουροξυπνημένους θιασώτες της υποτιθέμενης άλλης ποίησής του, όπως μάλιστα την προσλαμβάνουν οι ίδιοι..

Σε ποιον ανήκει τελικά ιδεολογικά ο Ρίτσος; προφανώς εκεί που είχε επιλέξει ο ίδιος.

Μα ποιός είναι τελικά ο Ρίτσος; Ο άγιος Γεράσιμος της Κεφαλονιάς γιά τον κόβουμε κοματάκια;

Συμφωνώ με την Εαρινή ότι:
"την πρώτη και την τελευταία σου λέξη την είπαν ο Ερωτας κι η Επανάσταση/όλη σου τη σιωπή την είπε η Ποίηση"
Αυτός ήταν ο Ρίτσος. Ίσως γι΄αυτό και το συγκεκριμένο αφιέρωμα του Ριζοσπάστη(στο οποίο αναφέρετε ο κΓιατρομανωλάκης)αυτό, το παραπάνω απόσπασμα είχε πρώτη σελίδα μόστρα.
Εγώ το πήρα το αφιέρωμα. Είχα να διαβάσω πολύ καιρό Ριζοσπάστη. Εαρινή, αν διάβαζες παλιότερα Ριζοσπάστη, ψάξε το και διάβασε το και πες μας πότε ήταν πιο ολοκληρωμένο το αφιέρωμα τότε ή τώρα.
Παρόλα αυτά, η αριστερά χρωστάει πολλά ακόμη στο Ρίτσο. Το ΚΚΕ ακόμη περισσότερα. Αλλά θα επανέλθω.

Αλεξάνδρα είπε...

Πες μας Ιφιγένεια και Μπάμπη αν ο Ριζοσπάστης θα μπορούσε να φιλοξενήσει στίχους του Ρίτσου σαν αυτούς:
"Πάλεψε με τις λέξεις, με το χρόνο, με τα πράγματα.
Έδωσε θέση
στην πεταλούδα, στο χαλίκι, στ' αλογάκι της Παναγίας,
στους ολονύκτιους στεναγμούς των άστρων, στη
δροσοστάλα
που πέφτει απ' το ροδόφυλλο, στ' άρρωστο αηδόνι,
στις μεγάλες σημαίες,
στο γαλάζιο, στο κόκκινο, στο κίτρινο. Πλούτισε
τον κόσμο
με μόχθο κι εγκαρτέρηση. Σκαλί σκαλί
ανέβηκε την πέτρινη σκάλα. Τώρα, εκεί πάνω, άλλα παράσημα δεν έχει πια παρά τα βέλη
στα γυμνά πλευρά του"

Ξέρετε ποιούς αφορούν τα παράσημα;
Τους "συντρόφους" σας.

Ιφιγένεια είπε...

Καλή μου, Αλεξάνδρα.
Ψάχνε το! Αν είσαι στην Αριστερά, ψάχνε το! Δε λέω τίποτε άλλο. Η Αριστούλα Ελληνούδη(δημοσιογράφος) σε μικρά ανθολόγια στο τύπο γιά το Γιάννη Ρίτσο το έχει δημοσιεύσει. Γιά την προσέγγιση του Ρίτσου προτείνει τα βιβλία της Αγγελικής Κώττη, της Χρύσας Προκοπάκη και άλλων ...αιρετικών, ήμαρτον Κύριε! Που δουλεύει η Ελληνούδη και αν τα Ελληνικά της είναι βάρβαρα, όποιος ξέρει ας μας πει δυό κουβέντες.
Nuwanda. Εκτιμάς την ποίηση του Νερούντα. Προτείνω να ακούσεις την ολοκληρωμένη έκδοση του Μίκη πάνω στο Γενικό Άσμα(Canto General) υπό τη διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού. CD1 Track 4 A Mi Partido. Ψάξε τη μετάφραση.
Αχ, πολλά είπα.

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Οχι, Διονύση, πολλά καταλαβαίνεις. Για να μη σου πω όλα. Αλλοι κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουνε

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Ιφιγένεια, όχι μονάχα έχω διαβάσει (και διαβάααασει) Ριζοσπάστη, αλλά κάποτε έγραφα. Επί πολλά χρόνια. Εχω άφθονο υλικό για σχόλια από τότε, αλλά δεν θέλω να ανοίγω τις πληγές της Ιστορίας.
Επειδή ρωτάς όμως, θα σου πω ότι τότε, δηλαδή κατά τη δεκαετία του '80, κάναμε αφιερώματα στον Ρίτσο που καμιά σχέση δεν έχουν με το τωρίνό. Ηταν τολμηρά, πολύπλευρα, είχαν άλλο ενδιαφέρον.
Ο Γ.Γ. δεν υπονοεί την Αριστούλα (για τα ελληνικά της οποίας συμφωνούμε απολύτως, είναι εξαίρετα) αλλά την κυρία; δεσποινίδα; της ΚΕ του ΚΚΕ,. Την κατονομάζει μάλιστα.
Απλώς επειδή αναφέρθηκες όμως στο αφιέρωμα: αν πρόσεξες, μεγάλα κομμάτια του έχουν στηριχθεί αποκλειστικά στο βιβλίο μου και στο βιβλίο του Γιώργου Σγουράκη. Εντάξει, εμένα να μη με αναφέρουν, ως διαγραμμένη. Τον Σγουράκη όμως;

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Αλεξάνδρα, δεν έχει σημασία μονάχα αν θα έβαζε αυτό ή εκείνο το ποίημα. Σημασία έχει αν υπάρχει (που πιστεύω πως υπάρχει) ένας σφιχτός εναγκαλισμός του Ρίτσου από τους συντρόφους του. Μέχρις ασφυξίας. Ναι, ο Ρίτσος ήταν πάντοτε ΠΑΝΤΟΤΕ ΚΚΕ. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν ήταν πάντοτε ΠΑΝΤΟΤΕ και ποιητής. Και όταν χρησιμοποιείται το «κομμουνιστής ποιητής» μονίμως, κάτι, μα κάτι θέλουν να υποδηλώσουν εκείνοι που το χρησιμοποιούν. Φοβούμαι, κτητικότητα τουλάχιστον. Αλλά, χωρίς λόγο. Ποιος το αμφισβητεί; Ουδείς. Μήπως γι΄αυτό δεν είναι τόσο κουτσουρεμένο το Ετος Ρίτσου; Δεν έτυχε, πέτυχε γιατί στην πραγματικότητα ο ποιητής με την ιδεολογία του δεν ταιριάζουν σε μια σειρά φορείς.
Αρα; Γιατί αυτές οι δηλώσεις και ταυτοποιήσεις; Αβυσος η ψυχή του Κόμματος;

Ιφιγένεια είπε...

ΧΩΡΙΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ
Το άρθρο του ΓΓ το διάβασα. Και ενώ και εγώ έχω πολλά να σούρω στο ΚΚΕ για τη στάση του σε πολλά ζητήματα που αφορούν στον πολιτισμό, διερωτώμαι αν σκοπός του ΓΓ ήταν η δεσποινίδα της ΚΕ ή η στάση του ΚΚΕ απέναντι στο Ρίτσο από το 1909 μέχρι το 2009.
Γράφεις Εαρινή ότι «Ο Γ.Γ. δεν υπονοεί την Αριστούλα». Τον δικαιολογείς. Γράφει ο ΓΓ για τους «…συντάκτες του Αφιερώματος..» με «…την αθλιότητα των ελληνικών τους». Στο άρθρο του, που το παραθέτεις, δεν ξεχωρίζει τίποτα. Και αν δεν διαβάσεις το Αφιέρωμα του Ριζοσπάστη σου μένει αυτή η εικόνα-ερώτημα: «οι βάρβαροι του ΚΚΕ έχουν δικαίωμα να ασχολούνται με το Ρίτσο;» Όλους και όλα, ξερά και χλωρά, δίκαιους και άδικους στον Καιάδα. Με έναν τέλειο Σταλινικό τρόπο. Οι πληγές της Ιστορίας ας ανοίξουν επιτέλους να δούμε και εμείς οι εντός και εκτός ΔΙΑΓΡΑΜΜΕΝΟΙ ποιοι δημιούργησαν το «σφιχτό εναγκαλισμό του Ρίτσου από τους συντρόφους του», ποιοι ήταν οι πολέμιοι του ΕΝΤΟΣ και ΕΚΤΟΣ κόμματος, που ήταν τότε οι «υπεύθυνοι» των πολιτιστικών τμημάτων ΚΝΕ και ΚΚΕ και τώρα πάλι υπεύθυνοι, αλλού, με όψη κροκοδείλου, και τι έλεγαν τότε μέσω τρίτων στην περίφημη ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ή κατ ιδίαν για τον Ρίτσο. (Εσύ Εαρινή τα έβαλες μαζί τους, το ξέρω. Έχω κάποια τεύχη της ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ που σε περιποιούνται.) Εσύ, η Αριστούλα, η Ευτυχία (σύζυγος του Φαράκου) κα συμβάλλατε πολύ να αγαπήσουν πολλοί αναγνώστες σας τον Ρίτσο και την ποίηση του. Θυμήσου πως αντιμετώπιζαν τότε τον Ποιητή. Δεν ήξερα ότι και συ είσαι διαγραμμένη. Η κόρη μου, ΚΝιτισα(προσπάθησα μάταια να το εμποδίσω) σε θεωρεί δικιά της διαβάζοντας(πάρε χάπια) Ριζοσπάστη. Πως; Θετικά σχόλια για το βιβλίο σου «Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει» και για το «Γιάννης Ρίτσος, ένα σχεδίασμα βιογραφίας». Μήπως έχεις κανένα …πράκτορα στον Περισσό; Λες, αν της το πω να τα πετάξει; Αστειεύομαι.

Ιφιγένεια είπε...

Για να τελειώνω σχετικά με τον ΓΓ παραθέτω επιστολή στο ΒΗΜΑ με τίτλο

«Σε ποιον ανήκει ο Ρίτσος;»
Σάββατο 23 Μαΐου 2009

Ο κ. Στάθης Λειβαδάς, δρ μαθηματικός, από την Πάτρα, γράφει:

«Το ΚΚΕ τιμά τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Γ. Ρίτσου, προβάλλοντας πλατιά στο λαό και στη νεολαία την ανεκτίμητη προσφορά, με την Τέχνη του, στο λαϊκό κίνημα, συνυφασμένη με την αγωνιστική στάση ζωής. Αυτή η όσμωση είναι που αναβλύζει (sic) την τεράστια αφυπνιστική δύναμη του έργου του, που συνεγείρει σμιλεύοντας την εργατική συνείδηση ως την αναγκαιότητα της κοινωνικής επανάστασης ». Ανελλήνιστα και χωρίς νόημα ελληνικά χαρακτηρίζει τα παραπάνω του εισαγωγικού αφιερώματος του «Ριζοσπάστη» της 3.5.09 για τον Γιάννη Ρίτσο ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης στο άρθρο του στο «Βήμα της Κυριακής», 17.5.09, με τίτλο «Σε ποιον ανήκει τελικά ο Ρίτσος;», προδίδοντας εξ αρχής την αντικομμουνιστική του εμπάθεια. Γιατί η φράση αυτή δεν είναι μεν ό,τι ακριβέστερο εννοιολογικά όμως στο πλαίσιο μιας χαλαρής χρήσης της έννοιας όσμωση ούτε άστοχη είναι ούτε ακατανόητα ελληνικά παράγει. Αν ο κ. Γιατρομανωλάκης θέλει να βρει δείγμα (συνήθως) ακατανόητων ελληνικών ή καλύτερα φιλολογίστικου ευνουχισμού της ελληνικής γλώσσας δεν έχει παρά να ρίξει μια ματιά στη διπλανή του στήλη, δηλαδή του Δ. Μαρωνίτη.

Ετυχε να έχω κρατήσει το σχετικό αφιέρωμα του «Ριζοσπάστη» και πουθενά δεν βρήκα τα «άξεστα» και «βάρβαρα» ελληνικά του νέου «γλωσσαμύντορα». Ας έμπαινε στον κόπο να τα αναφέρει να φωτιστούμε και μεις... Επί της ουσίας: Ο Γ. Γιατρομανωλάκης, χρησιμοποιώντας κοινότοπη ειρωνεία σε ορισμένα σημεία (π.χ. τα καπιταλιστικά sneakers της φωτογραφίας του Ρίτσου), ενοχλείται επειδή το αφιέρωμα του «Ριζοσπάστη» αναδεικνύει το προφανές για όποιον διαβάζει την ποίηση του Ρίτσου. Οτι δηλαδή δεν υπάρχουν δύο εκδοχές του Ρίτσου, η μια η ρηχή-κομματική και η άλλη η απείθαρχη-προσωπική, αλλά μία ενιαία και αδιαίρετη υφή τού έργου του, όπου η ιδεολογική και πολιτική ένταξη του ποιητή τροφοδοτεί την ποίησή του, ολοκληρώνει και διαποτίζει σαν ομβρογόνος νεφέλη το φαντασιακό-ποιητικό του σύμπαν. Είναι περίπου αδιανόητος ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος χωρίς την κομμουνιστική του στράτευση όσο αδιανόητος θα ήταν και ο Λουί Αραγκόν χωρίς τη συνοδοιπορία του με την ιστορικότητα του γαλλικού ΚΚ. Από αυτή την άποψη είναι και αστεία η προσπάθεια κάποιων που τις προηγούμενες δεκαετίες υποτιμούσαν ή και λοιδορούσαν την ποίηση του Ρίτσου σαν κομματικά υπαγορευμένη να έρχονται τώρα να την «αποκαθάρουν» από το ιδεολογικό της περιεχόμενο, να ανακαλύψουν όψιμα τον άλλο Ρίτσο που κρύβει πιο βαθιά προσωπικά νοήματα και υπαρξιακά αδιέξοδα, τα οποία υποτίθεται θέλει να επικαλύψει η κομματική ορθοδοξία.

Ο Ρίτσος είναι ένας παγκόσμιος ποιητής, ένας μεγάλος δημιουργός που στερήθηκε το βραβείο Νόμπελ λόγω της ιδεολογίας του και σαν τέτοιος δεν μπορούσε να χωρέσει στα μέτρα ενός μονοσήμαντου βάρδου του κόμματος- ούτε βέβαια του ζητήθηκε ποτέ τίποτα τέτοιο. Δεν υπάρχει όμως στίχος της ποιητικής του ιδιοφυΐας, ακόμη και στις πιο προσωπικές υπαρξιακές του εμβυθίσεις, που να μην οσφραίνεται κανείς την ποίηση του κομμουνιστή Ρίτσου, του ζυμωμένου με τη μεγάλη περιπέτεια της επαναστατικής Αριστεράς, όχι φυσικά με την εκχυδαϊσμένα ειρωνική αποστροφή του Γ. Γιατρομανωλάκη πως οι «αντινομίες» της «Σονάτας» λύνονται με τον «υψηλό διαλεκτικό υλισμό».

Σε ποιον ανήκει τελικά ο Ρίτσος; Ιδεολογικά προφανώς εκεί που είχε επιλέξει ο ίδιος, δηλαδή ψυχή τε και σώματι στο ΚΚΕ και το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα. Λογοτεχνικά σε όλη την ανθρωπότητα, σε όσους αναγνωρίζουν την υψηλή ποίηση, την οξυβελή διαίσθηση, τις λεπτές υπαρξιακές-φιλοσοφικές αναζητήσεις στο έργο του που ωστόσο δεν αντιφάσκουν με τη γενικότερη στάση του απέναντι στον κόσμο και τα πράγματα. Μάλλον ο Ρίτσος δεν ανήκει στους αγουροξυπνημένους θιασώτες της υποτιθέμενης άλλης ποίησής του, όπως μάλιστα την προσλαμβάνουν οι ίδιοι.
Συγνώμη αν γίνομαι κουραστικιά αλλά είμαι πολυλογού. Το χω. Τι θα θελες να βλέπω reality; Καλύτερα να αρπαζόμαστε για τον ΡΙΤΣΟ.

Αλεξάνδρα είπε...

Είναι βλακώδες να ταυτίζουμε το Ρίτσο με το ΚΚΕ. Νομίζεται αν ζούσε θα ήταν με αυτό το ΚΚΕ; Με την Παπαρήγα; Έλεος! Το ΚΚΕ καταστρέφει το Ρίτσο 60 χρόνια τώρα. Δεν είναι μόνο τωρινό. Αν δεν ήταν το κόμμα να του υποβάλλει τι θα γράψει και τι θα εκδόσει ο Ρίτσος θα ήταν πιό αναγνωρισμένος. Η ποιητική του δημιουργία θα ήταν ψηλότερα. Δεν θα τον στέλνανε φυλακές και εξορίες. Το 3ο Ελληνικό Νομπελ λογοτεχνίας θα ήταν γεγονός. Αναρωτιέμαι: τι καλό πρόσφερε το κόμμα αυτό στο Ρίτσο. Την καταστροφή. Άκουσα μιά ομιλία που ο καθηγ Μαρωνίτης περίπου τα επισήμανε αυτά αλλά ποιός ακούει τώρα υπεύθυνες φωνές στην Ελλάδα.

Τριπαλούδης Νίκος είπε...

Άνθρωποι, άνθρωποι! Γιατί τόσο μίσος και αλληλοσπαραγμός; Ο Ποιητής μας δίδαξε την αγάπη. Συγχωρούσε και τους βασανιστές του πόσο μάλλον κάποιους από τους συντρόφους του που καμιά φορά τον κατηγορούσαν ότι έγραφε μεταφυσικά(…με αδελφική φροντίδα διατύπωναν το παράπονο οι σύντροφοι… στο «Το τερατώδες αριστούργημα»), άλλοι φίλοι και σύντροφοι ομότεχνοι του ότι πρέπει που και που να κάνει αυτολογοκρισία(όπως η Έλλη Αλεξίου, αναφερόμενη στο "Ίσως να ΄ναι κι έτσι"), ή ότι «ο κόσμος του ποιητή είναι ανδροκρατούμενος» (ή και φαλλοκρατικός;), κατά την Έλλη Παππά(στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο της "Μακιαβέλλι ή Μαρξ"). Στο ίδιο τον χαρακτηρίζει πολυτιμημένο ποιητή μεν, αμφισβητούμενο πεζογράφο δε, εκτιμώντας περισσότερο τα «Συντροφικά Τραγούδια» από τα πεζά του Ρίτσου ( Τα Συντροφικά Τραγούδια του Γιάννη Ρίτσου - Στις ρίζες του ποιητικού λόγου) (ευκαιρία να ξαναδιαβάσω το βιβλίο της μη και κάνω κανένα λάθος στις λεπτομέρειες).
Μιλώντας για τον Ρίτσο. Ας τον γνωρίσουμε πρώτα.

1. Από το έργο του. ΟΛΟ το έργο του. Με τα ρόδα και τα αγκάθια του. Ας ματώσουμε και λίγο, δε χάλασε ο κόσμος!

2. Από τον διατυπωμένο σε συνεντεύξεις λόγο του. Ψάξτε παλιά τεύχη «Επιθεώρησης Τέχνης», τη συζήτηση με το προσωπικό του Ριζοσπάστη «για τη ζωή και την τέχνη» έκδοση «Ριζοσπάστη», Μάης 1987, και άλλα πολλά.

3. Από τις ενδιαφέρουσες εκδόσεις για τον ίδιο(που εύκολα μπορείτε να βρείτε):
α)"Γιάννης Ρίτσος - ένα σχεδίασμα βιογραφίας" Αγγελικής Κώττη, εκδόσεις "Ελληνικά Γράμματα"
β) «Ανθολογία Γιάννη Ρίτσου», Χρύσα Προκοπάκη, εκδόσεις «Κέδρος»
γ)«Γιάννης Ρίτσος - αυτοβιογραφία» Βιβλίο και DVDΈκδοση «Αρχείο Κρήτης»/Γιώργος & Ηρώ Σγουράκη
δ)“Τροχιές σε διασταύρωση”Επιστολικά δελτάρια της εξορίας και γράμματα στην Καίτη Δρόσου και τον Αρη Αλεξάνδρου της Καίτης Δρόσου, Εκδότης: Αγρα
ε)“Ο ποιητής και ο πολίτης Γιάννης Ρίτσος” Μουσείο Μπενάκη έκδοση των Πρακτικών του Συνεδρίου, εκδόσεις «Κέδρος»
4. Μελοποιημένη ποίηση του Γιάννη Ρίτσου από Θεοδωράκη, Μικρούτσικο, Λεοντή, Μαμαγκάκη, Τόκα, Σαμοϊλη, Μεντή, Σακελλαρόπουλο, και απ΄ όσους… μου διαφεύγουν Αναμένεται να κυκλοφορήσει το «Πρωινό Άστρο», ενδιαφέρουσα σύνθεση του συνθέτη Σάκη Τσιλίκη.

5.?(συμπληρώστε)

Αλεξάνδρα είπε...

Ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες του Τριπαλουδη για τα μελοποιημένα ποιήματα του Ρίτσου. Στο Μετρόπολις που ρώτησα τα περισσότερα δεν τα γνώριζαν. Που μπορώ να τα βρώ;

Εαρινή Συμφωνία είπε...

Συνέχισα τη συζήτηση σε επόμενο ποστ, γιατί βλέπω ότι έχει πολλές πλευρές.
Νίκο Τριπαλούδη, όπως πάντοτε ευχαριστώ για τη συνεισφορά.